Alkolmetre

Alkolmetre Cihazı ve Teknolojik Özellikleri

Alkolmetre, kandaki alkol oranını, nefes yoluyla tespit eden cihazdır. Medikal cihazlar kategorisine giren alkolmetre, full cell dedektörlü ve infrared olarak iki şekilde üretilmektedir. Genelde fuel cell yani bataryalı alkolmetreler tercih edilir ama bu ürünlerde de alkolmetre kalibrasyon değerinin güncellenmesi gerekir. Aynı zamanda gıda, içki ya da alkolün girdiği her alanda, sıvıdaki alkol miktarının belirlenmesini sağlayan derece benzeri bir ölçüm aletidir. Alkolmetre çalışma prensibi kişideki alkol konsantrasyon oranının tespitine bağlıdır. Kişinin derin nefes alıp üflemesiyle kandaki alkol oranı, yüzde miligram üzerinden ölçülür. Yasal sınırlardaki “promil” ibaresi bu ölçümlerde elde edilen oranların sınırlandırılması ile oluşturulur. Alkolmetre cihazı promil değerini kandan yapılan ölçüme en yakın değerde verir. Bu bakımdan değerlerinin yanlış olması bahanesiyle alkolmetre üflemeyi reddetmenin cezai yaptırımı bulunmaktadır. Gıda ve alkol içeren ürün yapımındaki alkolmetre kullanımı, sıvıya alkolmetrenin dik bir şekilde bırakılması biçimindedir. Alkolmetre üflememe cezası, Karayolları Trafik Kanunu’nun maddelerine göre belirlenmiştir. Ayrıca sürücüden belli bir ehliyet puanı da silinmektedir. Eğer sürücü aynı yıl iki kez alkollü araç kullanmaktan ceza alırsa kolluk kuvvetleri iki yıl ehliyete el koyma yetkisine sahiptir. Bu tür ağır cezalarla karşı karşıya kalmamak için işi yük ya da insan taşımak olan firmalar, yani büyük filolar, taşıma şirketleri, otobüs firmaları alkolmetre cihazı edinirler. Alkolmetre, bir medikal ölçüm cihazı olduğu için satışı yapılan bir üründür.

Alkolmetrenin çalışma prensibi sadece etanole karşı duyarlı olan bir ölçüm tekniği olup oksijen ve karbondioksit gibi diğer bileşenleri ölçüme dahil etmez. Alkol, karbon (C), hidrojen (H) ve oksijenden (O) meydana gelir. Alkolün meydana gelmesini sağlayan kimyasal bağlar, etanolü oluşturur. Alkolmetre, oksijen ya da karbon-oksijen değerlerini değil sadece etanol değerini ölçer. Alkol ağız yoluyla vücuda girip mideye ulaşır. Burada sindirim sisteminden geçip bağırsaklara geçer. Ama alkol, diğer fermente gıdalar ya da içecekler gibi sindirilip besin değerleri alınabilen bir sıvı değildir. Bu bakımdan vücutta hemen hazmedilmez. Hazmedilemeyen alkol, uçucu hale gelip damar yollarından dolaşım sitemine karışır. Dolaşım sistemi akciğerde başladığı için alkol eninde sonunda akciğere gelir ve oradaki küçük hava keseceklerine yerleşir. Kanda ne kadar alkol varsa akciğerlerde de o kadar alkol bulunur. Bu aşamada, alkol, artık nefes yoluyla ölçülebilir duruma gelir. Alkolün miktarının en kesin test yolu kan testi olsa da yapılan ölçümler de kesine en yakın sonucu vermektedir. Alkol testinde alkolmetre kullanımı test sonucunun hızlı bir şekilde bilinmesi konusunda etkilidir. Cihaz aynı zamanda, kimya alanında etil alkolün ısı ölçümü için kullanılan bir alettir. Cartier aralığı ile ölçüm yapan bu aletler, plastik ya da cam şekilde olabilmektedir. Etil alkol, kolonya, parfüm gibi kozmetik ürünlerinin yapımında kullanılmaktadır. Ama etil alkol, bazı durumlarda ısıya tabii tutulmalı ve bu ısı, belirli dereceleri aşmamalıdır. Alkolmetre, klasik dereceler gibi içine daldırılıp etil alkolün ısı dereceği ölçümünü de sağlar. Etil alkol, temizlik ürünlerinde ve sağlık sektöründe bazı ilaçların yapımında da kullanılır. Bu alanlarda kullanılan cihazlar, sıvı içerindeki alkol derecesini ölçmeye yarar. Aynı zamanda tüm bu cihazlar, gıda alanında da kullanılır. Gıda alanında alkolmetrenin ya da alkol ölçerin kullanılma amacı farklılık gösterebilir. Fermente ürünlerde sirkenin olup olmadığı alkol seviyesine göre anlaşılabilir. Özellikle üzüm sirkesi, fazla fermente olduğunda şaraba dönüşmektedir, bu durumu kontrol için alkol ölçer kullanılır. Bunun dışında, tüm sıvı içeceklerdeki alkol oranını test etmek amacıyla kullanılabilir. Bu tür amaçlarla kullanılacak cihaz tipi, cam ya da plastikten yapılan ateş ölçere benzeyen uzun ya da kısa tüp şeklindeki ürünlerdir. Kişide alkol ölçümü dışında, sıvı gıdalarda alkol oranını ölçmeye yarayan cihaz farklı bir teknikle çalışır. Bu tür alkolmetreler, ölçülmek istenen sıvıya dik bir şekilde konur. Bombeli kısmında tüp şeklindeki madde, onun dik kalmasını sağlar. Üstünde 0-100 arası ölçü aralığı vardır. Sıvıya batma durumuna göre alkol oranı ölçülür. Bazı modelleri sadece alkolü ölçmezler. Alkol yanında şeker oranını da ölçer. Bu özellik, 0-12 skalası arasındaki cihazlarda bulunur. Bira yapımındaki şeker yoğunluğu, şarap mayalandırmadaki üzüm yoğunluğu bu araçlar sayesinde ölçülür.

Alkolmetreler ilk kez 1940’lı yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nde üretilmiştir. Amaç, alkollü araç kullanımından doğan kazaların önüne geçmektir. 1954 yılına doğru daha kesin sonuçlar elde edilmesi amacıyla bu teknoloji geliştirilmiştir. Alkolmetre, ilk kez icat edildiğinde, trafik polislerine verilmiştir. Bunun nedeni, kişinin alkollü olup olmadığının somut delillerle ispat edilme ihtiyacıdır. İlk zamanlar oldukça büyük ve ağır olan cihazlar, zaman geçtikçe daha küçük ve akıllı cihazlar haline gelmiştir. O vakit üretilen cihazlar, her vatandaşın erişemeyeceği fiyatlarla satışa çıkarılmıştı. Günümüzde polis alkolmetre fiyatları ise bir vatandaşın da ulaşılabileceği fiyatlardadır. Kullanımı özel ağızlıklar ya da büyük cihazlara gerek kalmadan kullanılır hale gelerek, oldukça pratik hale gelmiştir. Ne kadar trafiğe özel gibi görünse de insanın çalıştığı her sahada kullanılabilir. Alkol kullanarak, iş yapamaz halde olan işçi ya da memurun, somut bir şekilde alkollü olduğu testi bu cihazlar sayesinde yapılır. Bu şekilde kişilerin kuralları ihmal ettiği ispatlanabilir. Aksi durumda, yani bir cihaz yardımı olmaksızın kişinin alkollü olduğunun tespiti, karşıdaki kişi haklı olsa bile kendisini savunma hakkı verir. Alkol tüketimi, sınırı aşıldığında, kişide bilinç kaybı oluşturup akli dengesini yitirmesine ve kısa süreli hafıza kayıpları yaşamasına neden olabilir. Alkollü birey, belli bir promil miktarının üstüne çıktığına toplum için tehlike taşıyabilir. Bu bakımdan, sadece polislerin değil bireylerin de kullanması gereken bir ölçüm cihazıdır. Kişi, cihaz aracılığıyla kendi otokontrolünü sağlayıp ne kadar alkol aldığını, aldığı alkolün yasal sınırı aşıp aşmadığını tespit edebilir. Bu sayede hem kendi güvenliğini hem de çevresindeki diğer insanların güvenliğini tehdit etmez. Trafik polislerinin kullandığı cihazların hijyenik olması için alkolmetre ağızlığı her kişide değiştirilir. Ayrıca bireyde bulaşıcı hastalık olma riskine göre de cihaz her kullanımdan sonra dezenfekte edilir. Bu, infrared alkolmetreler için geçerli değildir. Ayrıca yeni teknoloji ile geliştiren ve ısı ölçümü yoluyla alkol tespiti yapan termal alkolmetreler de bulunmaktadır. Bu ürünlerde, kişiye temas etmeden ölçüm mümkündür, böylelikle ağızlık ihtiyacı olmaz. Alkolmetre ölçüm seti içinde çeşitli ürünler çıkabilir. Eğer pille çalışıyorsa, yani batarya ihtiyacı varsa set içine yedek batarya ve şarj aleti eklenmektedir. Ayrıca alkolmetre seti içerisinde ağızlık, dezenfektan gibi yan ürünler de bulunabilir. Tüm bu durumların yanında cihaz; gıda, alkol yapımı, sirke yapımı, kolonya üretimi, dezenfektan üretimi, ilaç sanayii ve alkolün az ya da çok kullanıldığı tüm sektörlerde kullanılır. Sadece cihaz değildir, altında bombeli bir tüpü olan üstünde ölçü skalası bulunan dereceye benzer bir ölçüm aletidir.

Alkolmetre kullanımı cihaz tipine göre değişiklik gösterir. Genel olarak polislerin kullandığı cihaz, nefesi ölçen cinstendir. Şarjlıdır ve alkolmetre ağızlığı ile kullanılır. “Fuel cell” olarak bilinen teknolojidir. Nefes ile çalışan cihaz, ayda bir alkolmetre kalibrasyon işlemine tabii olmalıdır. Genelde anlamda kalibrasyon işlemi, iki cihazın değerlerinin karşılaştırılması ve cihazın doğru ölçüm yapıp yapmadığının denetlenmesi şeklindedir. Elbette bu cihazların kalibrasyon işlemi yapan kişiler bu işte uzman, deneyimli bir ekiptir. Kalibrasyon ancak, kalibrasyon sertifikası sahibi kurum ve firmalar tarafından yapılır. Nefes ile çalışan cihazları kullanılmadan önce tek kullanımlık ağızlık takılır. Kişiden derin bir nefes alarak üflemesi istenir. Bu sistemde nefes, alkol ölçümünü sağlayan örnektir. Bu bakımdan yetersiz olması durumunda cihaz uyarı verir. Alkolmetre yeteri kadar nefes örneği aldığında ölçüm başlar. Ölçüm bir dakikadan daha az sürede tamamlanır. Bazı cihazı modelleri kendi yazıcısını içinde barındırır, bazı modellerde ise yazıcılar ayrıca satılır. Cihazının doğru çalışması ve kesin sonuç vermesi için tam nefes alma sağlanmalıdır. Aksi durumda, tamamen yanlış sonuçlar ortaya çıkabilir. Tam nefes alma ise diyagram aracılığı ile olur. Derin nefes aldığınız zaman göğüs kafesiniz kabarır, mideye kalan alan küçülür ve diyafram şişer. Tam nefes alma, akciğerdeki havanın tamamen boşaltılmasını sağlamak açısından önemlidir. Ama bu az nefes ile promil oranının düşük çıkması anlamına gelmez. Alkolmetre, gerekli nefes sağlanmadan ölçüm yapmaz. Alkolmetre, özellikle kişisel olarak kullanılan alkolmetre, her alkol tipini ölçmeyebilir. Şarap, sirke ile alkol arasında fermente bir ürün olduğu için şarabın alkol değerini tespit edemeyebilir. Profesyonel anlamda kullanılan çeşitler ise tüm alkol çeşitlerinin değerini ölçebilir.

Alkolmetre promil değerini belirleyen bir ölçüm cihazıdır. Yani alkolmetre sınırı belirlemez. Alkolmetre sadece kişideki alkol oranını ölçen bir cihazdır. Alkol sınırı, yasalarca belirlenmiştir. Alkolmetre promil değerini ölçerek, bireyin yasal sınırı geçip geçmediğinin belirlenmesinde yardımcı olan teknik bir cihazdır. Promil, kişilerin kanlarındaki alkolün yüzde miligram cinsindeki veri sonucunun adıdır. Kişinin, aldığı alkolün akciğere karışıp nefese yansıması NAY yani insan nefesindeki alkol yoğunluğu olarak adlandırılır. Promil, NAY sonucunda çıkan alkol oranının ölçümüdür. Promil hesaplanırken, kanın hacmi ile alkol arasındaki orantı hesaplanır. 0.5 promil, 100 milgram kanda %50 oranında yani 50 miligram alkol bulunur anlamına gelir. Genelde alkolmetre sınırı olarak bilinen durum, bu oranlardır. Yasalar, trafikte 0.50 ve 0.20 promil alkol oranına sahip sürücülere ceza yazma ve gerektiğinde polis merkezine götürülüp gözetim altında tutma yetkisini polislere verir. Otomobilde 0.50 promil yasal sınırdır. Hususi otomobil dışında kalan tüm araçlar yani kamyon, kamyonet, tır, minibüs, otobüs için 0.20 yasal sınırdır. Ama, bir sene içinde birden fazla alkollü araç kullanırken yakalanırsanız ehliyetinize el konur ve sürücü belgenizi geri almak için psikoteknik dersleri alıp başarılı olmanız beklenir. Hususi araç dışında yani kamyon, kamyonet, tır, otobüs, taksi, dolmuş sürücü limiti 0.20 olarak belirlenmiştir. Bu limit üstünde araç kullanırken yakalanan sürücülere, hususi araçlar için uygulanan cezai yaptırımlar uygulanır. Hususi araç ya da hususi dışı araç sürücüleri, 1.0 promil alkol ile trafiğe çıkmışsa trafik polisi kişinin arabasına el koyar ve sürücü polis merkezine götürülerek Türk Ceza Kanunu 179. madde uyarınca hakkında cezai işlem başlatılır.

Alkolmetre çeşitleri ve bu çeşitlere bağlı olarak da çalışma prensipleri değişkenlik gösterir. Alkolmetre, tipleri nefes ölçer, zehir ölçer, alkosensör olarak üçe ayrılır. Nefes ölçer, sistemi içinde nefes örneğini kimyasal tepkime sokar. Bunun için alkolmetre cihazı içinde iki cam şişe bulunur. Ayrıca kimyasal tepkime sonrasındaki renk değişimini görüntüleyecek bir fotosel sistemi olmalıdır. Birinci şişede sülfürik asit, potasyum dikromat, gümüş nitrat ve su karışımı bulunur. Kişiden alınan nefes de bu kimyasal dolu olan şişeye aktarılır. Burada çeşitli reaksiyonlara giren alkol bu reaksiyonlar sonucunda krom yeşiline dönüşür. Bu aşamada, kişide alkol olup olmadığının tespiti amaçlanır. Kişide alkol varsa alkol oranı ölçüm için ikinci şişeye geçer. Burada, fotosel devreye girer. Alkollü kişiden alınan ilk şişedeki örnek ile diğer şişedeki alkol fotosel yardımıyla karşılaştırılır. Alkolmetre cihazını kontrol eden görevli, diğer ölçümden kalma ibreyi sıfırlar. Ardından ibre, ne kadar çevriliyorsa kişide o kadar alkol var demektir. Zehir ölçer çalışma prensibi, nefes ölçer sisteminden daha teknik daha gelişmiştir. Kızılötesi ışınlar kullanılarak kızılötesi ışığı emme biçimine göre kişide alkol tespiti yapılır. Kişinin üfleme ya da başka bir fiziksel örnek vermesine gerek yoktur. Mantığı şu şekildedir: Her birimizin vücudunda moleküller bulunur. Moleküller sürekli hareket eder ve onların hareketi ise titreşimdir. Titreşimlerin uzunluğu, tipi ise molekül arasındaki bağlardan kaynaklanır. Vücuda alkol girdiğinde aynı zamanda etanol bağı da girmiş olur. Vücudun olağan titreşim çizgisi bozulur ve dalga boyları farklılık gösterir. Bu farklılıkları oluşturan etanol bağları özel filtreler yardımıyla saptanır. En son işlem ise mikroişlemci yardımıyla kızılötesi ışınlarının değerlendirilmesi ve NAY yani nefesteki alkol değerinin hesaplanmasıdır. Alkosensör ise, yakıt pilleri yardımıyla alkol ölçülmesi sistemidir. Bu alkolmetre çalışma prensibi alkosensör III ve IV yakıt pili kullanılarak yapılır. Alkosensör çalışma prensibi havadaki alkolü okside eder ve bu şekilde ortaya çıkan proton ve nötron ile ölçüm yapar. Alkol, vücutta sabit olan bir şey olmadığı için alkolmetre ölçümleri zaman içinde değişiklik gösterir. Bu durum alkolmetre cihazı ile ilgili değildir. Alkolmetre seti, seçilen alkolmetre tipine göre değişiklik gösterir ama şu an ülkemizde en sık kullanılan alkolmetre, ekonomik olması bakımdan nefes ölçer tipi alkolmetredir. Nefes ölçer tipi alkolmetre ölçüm seti ise genelde yedek parçalar, iki ağızlık ve batarya şeklindedir. Alkolmetre çeşitleri oldukça fazladır. Bunun en önemli nedeni de alkol ölçümünün birden fazla tekniği olmasıdır. Ama her ölçüm için ya kişiden alınan örnek ya da kişinin kendisi gerekir. Bu durumda da alkolmetre çeşitleri kadar alkolmetre ölçümünü sağlayan ağızlık gibi diğer yan ürünler de önem taşımaktadır. En yaygın olan alkolmetre çeşidi, nefes ölçer tipli ve bataryalı olanlardır. Bataryalı alkolmetreler, ağızlığı ile kişiden nefes örneği alınması ile ölçüm yapar. Pilli olduğu için özel şarj cihazı vardır. Polisler için kalibrasyon işlemi ayda bir özel ekiplerce yapılır, aksi durumda alkolmetre doğru sonuçları vermez. Alkolmetre fiyatı, alkolmetrenin kullanım alanlarına göre değişir. Tek yapmanız gereken Trendyol web sitesini ziyaret etmek ya da mobil uygulamayı telefonunuza indirmektir.