Güneş hayat kaynağımız. O olmasaydı dünyada canlıların varlığı mümkün olmazdı. Sadece biyolojik sebeplerle değil, onun parıldıyor oluşu, sıcaklığı, doğuşu, batışı ile daima mutlu oluyoruz. Fakat her şeyin aşırısının zararlı olduğu gibi, onun ışınlarına maruz kalmanın da bir sınırı var. İnsan cildinin güneşin ultraviyole ışınlarından korunması gereklidir. Gölgelik bu sebeple insan hayatına girmiş bir dekorasyon ve eşyadır. Açık alandaki hemen her bulunduğumuz yer ve faaliyette, güneşin ışınlarına bir ket vurmaya, etkisini azaltmaya çalışırız. Yani bir anlamda güneşi severiz ama ondan uzak durmaya da çalışırız. Bahçelerimizi, balkonlarımızı, araçlarımızı, teraslarımızı ve kendimizi aşırı güneş ışığına maruz kalmaktan kurtarmanın yolu gölgelik kullanmaktır. Bu sebeple, günlük kullanım için çok sayıda gölgelik tipi, modeli, ürünü ortaya çıkmıştır. Şemsiye, günlük hayatta sıklıkla kullanılan bir üründür. Yağmurlu günlerde ıslanmamak için kullanılan el şemsiyelerine benzer bir mantıkla üretilmiş olan gölgelik şemsiye ürünleri de, yaz aylarında sıkça kullanılır. Farklı ölçülerde üretimi ve satışı yapılan gölgeliklerden istediğiniz ölçülerde bulabilirsiniz. Eğer daire şeklinde, şemsiye benzeri bir şey istiyorsanız, ürünün çapı, gerekli gölgelik alanı belirlenirken dikkat edilmesi gereken ana unsurlardan biridir. Plaj gölgelik gereksinimin en fazla olduğu açık alanların başında gelir. Yere paralel sabitlenen ve açılan bir gölgelik, güneş ışınlarının 90 dereceye yaklaşmasını engelleyerek belirli bir gölge alanı oluşturabilir. Eğik yerleştirilebilen bir şemsiye ile farklı açılardan güneş ışınlarından daha geniş gölgeler elde edebilirsiniz. Özellikle sahil şehirlerinde veya yakınlarında yaşayıp, güzel havalarda imkân buldukça deniz kenarlarına giderler için plaj da kullanmak amacıyla alınacak bir gölgeliğin, hafif ve kolay taşınabilir olmasına dikkat etmek gereklidir. Bununla beraber sahillerde sadece şemsiye gölgelik tiplerine rastlanmaz. Çadıra benzer fakat dört tarafı tamamen açık, dört tane çabucak monte edilebilir ayağı olan, çardak şeklindeki portatif gölgelik de son zamanlar da hayli popülerdir. Daha kalabalık gruplar ve aileler için idealdir çünkü oldukça geniş bir alanda gölge sağlar. Bunlardan başka sahile çadır kurmak, özellikle gençler arasında rağbet gören bir tercihtir. Gölgelik çadır, hem geceleri kamp yapar gibi içine girip güvenle uyuyabilecekleri hem de gündüzleri güneşin yakıcı etkilerinden korunabilecekleri bir üründür.
Balkonlar geleneksel olarak bizim kültürümüzde çok sevilen ve vakit geçirilen mekânlardandır. Bilhassa yaz aylarında balkonlarda ve teraslarda uzun saatler geçirmeyi severiz ve güzel havanın tadını çıkarırız. Balkon gölgelik güneş ışınlarının karşıdan geldiği balkonlarda koruyucu ayda sağlar. Balkonlarda bir kaç tipte gölgelik kullanılabilmektedir. Şemsiye tipi olanların kullanıldığı görülmekle birlikte bunlar çok fazla yer kapladıkları için pek tercih edilmezler. Balkonun dış tarafına montajı yapılan, tente ve gölgelik branda modelleri de mevcuttur. Balkon için özel olarak tasarlanmış balkon tarzı tente sistemi, balkonun güneşli ve yağmurlu günlerde rahatlıkla kullanılmasını sağlayabilir. Bu tentelerin sadece kötü hava koşullarından etkilenmemesi, aynı zamanda balkona şıklık katması da istenen bir durumdur. Sabit tente modelleri genellikle balkonlarda kullanılsa da özellikle geniş alanlarda açık veya katlanır tente modelleri sıklıkla kullanılmaktadır. Sabit tente modelinde; karpuz gölgelik, dekoratif tente, yarasa tente, çadır tente gibi çeşitleri bulunabilir. Bu tente modelleri sayesinde balkon, hem şık hem de konforlu olmaktadır. Bu tenteler gerektiğinde açılıp kapanma işlevine sahip olmayıp, genellikle balkonun dış ortamdan korunması için kullanılmaktadır. Ancak gerektiğinde üst alanı açmak isteyenler için de açılır kapanır fonksiyonlu tente modelleri sunulmaktadır. Katlanır tente modellerinde; mafsallı tente, elektrikli tente, kasetli tente, gölgelik tente gibi seçenekler bulunabiliyor. Bu tür tenteler hızlı ve pratik bir şekilde açılıp kapatılabilir. Son olarak tamamen katlanabilen tipleri saymak gerekirse; pergola, körüklü tente, şemsiye tente, şeffaf tenteler. Bunlar katlanır ve balkonu açık hava ile direkt temas halinde bırakır. Geceleri çatıya çıkıp bütün yıldızları görmek isteyen kişiler için oldukça uygun olan bu katlanabilir gölgelik modelleri, genellikle teras şeklinde olan balkonlar için ilk tercihtir. Tente gölgelik ile sıcak terasınızı serin, gölgeli bir dış mekân odasına çevirebilirsiniz. Terasınız veya verandanız için estetik ve esnek geri çekilebilir gölgelikler, huzurlu zamanlar sağlar ve evinize değer katar. Sıcak mevsimlerde evin içinde, klima çalıştırarak oturmak yerine, hem taze hava alabileceğiniz hem de serin olabilen geniş bir dış mekânda zaman geçirebilir, klimanın elektrik parasından tasarruf edebilirsiniz. Bu tür bir tente seçerken, dikkate alınması gereken birçok hassas konu vardır. Bu nedenle, her konuyu dikkatlice inceleyerek, ancak doğru seçimi yaptıktan sonra tatmin edici bir sonuç almanızı sağlayabilirsiniz. Öncelikle binanın genel görünümüne uygun tente modeli tercih edilmelidir. Güzel bir görünüm elde etmek için tentenin rengi ve deseni de oldukça önemlidir. Ayrıca balkon ölçüsü, tentede kullanılan kumaşın yapısı, bu kumaşın hangi malzemeden yapılmış olduğu, kullanım kolaylığı, sabit mi, açılıp kapanır mı veya katlanır modelin mi kullanılacağı titizlikle düşünülmeli ve öyle karar verilmelidir. Yani teras gölgelik seçimi biraz daha işin uzmanlarına danışılarak yapılacak bir iş gibi durmaktadır.
Müstakil evlerde oturanlar, bahçelerinde ve varsa havuzlarında gölge bir alan yaratmak durumundadırlar. Bahçeli evlerde, genellikle dış mekânda oturmak için ilk tercih verandanın kullanılması olmaktadır. Fakat bahçenin büyük olması halinde, bir veya birkaç noktasında gölge bir alan yaratmak istenilebilir. Böylece bahçe gölgelik modelleri araştırılmaya başlanır. Geniş bir bahçede, geniş bir gölge alan isteyenler için büyük çadır tipi gölgelik uygun olabilir. Geniş beyaz tente ve alüminyum şeritlerle dik tutulan çadırın kenar kısımlarındaki perdeler gerektiğinde açılabilir. Bu, konuklarla veya geniş aile ile beraber açık havada yemek yemek için güzel bir seçim olabilir. En klasik ve sevilen modellerden birisi de gölgelik çardak modelidir. Çokgen ya da yuvarlak bir geometriye sahip çardak yapısında, gölge yaratmak için bez, branda ya da pvc gibi pek çok malzeme kullanılabilmektedir. Bunların yanı sıra çatı kısmında doğal, bambu veya saz kamışının kullanıldığı çardak yapıları da gerçekten çok şık bir hava yaratmaktadır. Bahçenizdeki bir bambu gölgelik ile sadece serin ve kullanışlı bir alan sağlamakla kalmaz, egzotik bir ortam yaratmış olursunuz. Çardak gölgelik modeli genellikle rijit yapısal çerçeveye çeşitli kumaşlar eklenerek elde edilir. Çardak tentesi, güneşin öğlen ve sabah oturma odasına vurması nedeniyle güneşi engelleyerek keyifli bir kahvaltının veya içeceğin tadını çıkarmanıza olanak tanır. Pratik kurulum ve etkin kullanım fonksiyonları sağlayan çardak modeli, çok çeşitli kullanım ağları sağlar. Bahçe çardak tentesinde sabahları leziz bir kahvaltının tadını çıkarabilirsiniz. Pergola tente çeşitleri, sağladıkları gölgeli alanlar sayesinde hassas cilde sahip kullanıcılar tarafından beğenilmektedir. Havuzlar yaz aylarında eğlenceli vakitler geçirilen, özellikle çocukların adeta zamanı unuttuğu alanlardır. Bu sebeple havuz kenarlarına, güneşin zararlı etkilerinden korunmak için gölgelikler muhakkak konulmalıdır. Hatta bu gölgelikler havuzun önemli bir kısmını kapatacak şekilde de dizayn edilebilir ve böylece çocuklar yüzerken bile güneş ışınlarından korunmuş olurlar. Bu tip bir gölgelikli havuz tasarımı için, filelerle veya brandalarla havuzun üstünü kapatmak yeterli olabilir. Havuzun kenarlarındaki aydınlatma direklerinden bu brandaları germek için faydalanılabilir. Eğer havuzun çevresinde böyle bir imkân yok ise, gölgelik direği sistemi kullanılarak aynı şekilde file gerdirmesi yapılabilir. Bütün bunlar gerçekleşmiyorsa, özellikle küçük çocuklar için satılan gölgelikli can simitlerinden alınabilir.
File gölgelik için pek çok çeşitte kumaş kullanılabilir. Burada önemli olan kullanılan güneş ışınlarını kesme oranıdır. Genelde 4 çeşit gölgelik kumaşa rastlanır. %95 lik örtü gölgelik, güneş ışığını ve görüntüyü %95 oranda engeller. %75 lik gölgelik kumaşı, güneşi, görüntüyü aynı oranda keser. %55 ve %35 lik kumaşlar da belirtilen yüzdelikte güneş ışığına ve görüntü vermeye mani olurlar. Hava sirkülasyonunu engellemezler, soğuğa ve sıcağa karşı dayanıklıdırlar. Bu tip file gölgelik sistemleri meyve ve sebze bahçelerinde çok yarar sağlamaktadır. Örneğin, kayısı ve kiraz gibi meyve ağaçlarının olduğu, güneş ışığını alması istenen ama rüzgârdan da korunması gereken meyve bahçelerinde %35 lik file gölgelik sıklıkla kullanılır. Daha narin bitkilerin olduğu, mesela yine güneş ışığına ihtiyacı olan ama rüzgârlara karşı korunma isteyen fidanlarla dolu bir bahçede %55 lik kumaş seçilerek, rüzgârın yıpratıcı etkilerine karşı daha fazla önlem alınmış olunur. Şiddetli yağmur ve dolu gibi doğal olaylarının etkisini de bir miktar azaltmış olunabilir. %75 ve % 95 lik file gölgelikler hava geçirgenliğine sahip oldukları gibi, daha sık bir dokuya sahip oldukları için, yaşam alanlarında ve otoparklarda sıkça tercih edilirler. Özellikle otoparklarda araçları şiddetli ve ani bastıran dolu yağışından koruyabilirler. Benzer şekilde bu file örtülerin inşaatlarda da kullanıldığını görebiliriz. Hem inşaatın rahatsız edici görüntüsünü engellerler, hem de dış cephesinden bir şeylerin fırlayıp düşerek birilerine zarar gelmesinin önüne geçerler. Buralarda file tipi yeşil gölgelik daha çok tercih edilmektedir. Bahçelerde, parklarda ve açık alanlarda, insanları güneşten korumak için daha pek çok renk çeşidi mevcuttur. Bordo, beyaz, krem ve mavi renkteki file örtüler hayli popülerdir. File gölgelikler sadece bir şeylerin üstünü kapatmak için değil, yan taraflardan gelecek rüzgarı veya görünürlüğü engellemek için de kullanılabilirler. Bunların örneğini çit gölgelik olarak seralarda, bahçelerde, çay bahçelerinde, bitişik nizam yazlıkların bahçe duvarlarında görebiliriz.
Son zamanlarda kampçılık, yaz kampları, karavan kampları yaygınlaşmaya başladı. Yazın kamp ortamlarında, kampçıların geceleri başlarını sokacakları bir çadıra, gündüzleri ise altında serinleyebilecekleri gölge bir alana ihtiyaçları vardır. Araç üstü gölgelik sayesinde, araçlarının ya da karavanlarının bitişiğinde gölge bir bölge yaratabilirler. İsmi yan tente olarak da geçebilen bu ürünün, bir yanı araçların tavanına bağlanarak, diğer kenarı iki köşeden yere saplanmış dikmelere bağlanarak gölge bir alan yaratılır. Bu tip gölgelikler % 100 su geçirmez kumaştan yapılmaktadır. Karavanlarda da benzeri bir sistem kullanılarak, aracın dışında veranda benzeri bir yaşam alanı oluşturulmuş olur. Kampçılar için hayati eşyalardan biri de çadırlardır. Genelde zemin tipi çadırlar kullanan kampçılar arasında, araç üstü çadırlar da son zamanlarda yaygınlaşmaya başlamıştır. Araçların üstüne yapılan aparatlar sayesinde, maksimum iki kişinin kalabileceği çadırlar aracın üstüne kurulmakta ve böylece zeminden uzaklaşılarak, böcek, yılan gibi canlıların giremeyeceği, konforlu bir ortam oluşturulmaktadır. Araç gölgelik de bu çadırın bir uzantısı olarak, kampçıların yemek yiyebilecekleri ortamı sağlamaktadır. Kamp alanı işletmecileri, özellikle ağaç gölgelerinin yetmediği durumlarda, ilave gölgelikler kullanarak kampçılar için gölge alan yaratabilirler. Filelerle araç park bölgelerinin üstünü kapatabilirler, brandalarla kampçıların çay, kahve, soğuk içecekler tüketebileceği kantin benzeri mekânlar yaratabilirler. Böylece o büyük kamp gölgelik ve serin bir ortama dönüşebilir.
Hemen hemen her durumda, gölgeliklerin su geçirmez olması son derece önemlidir. Bulunduğunuz bölgeye çok yağmur yağmasa bile, gölgeliğin insanları sadece güneşten değil yağmurdan koruması da beklenir. Su geçirmez gölgelik satın aldığınızı düşündüyseniz, ancak şimdi su sızması belirtileri göstermeye başlamışsa, yalnızca suya dayanıklı veya kısa vadede su geçirmez hale getirilmiş bir gölgelik satın almış olabilirsiniz. Fark çoğunlukla kullanılan kumaş türündedir, ancak gölgeliğinizin hangi kumaştan yapıldığını bilmeseniz bile farkı anlamanın yolları vardır. Eğer gölgelik, genellikle dikiş yerlerinden sızdırıyorsa, açıktır ki su geçirmez değildir. Bazı belirtiler ise daha dikkatli bakmayı gerektirir. Küf oluşmaya başlarsa veya bir yağmur fırtınası sırasında uzanıp kumaşın alt tarafının ıslak olduğunu hissederseniz, bu kesinlikle gölgeliğin su geçirmez olmadığının bir göstergesidir. Su geçirmez kaplamalarla bile, pamuk gibi doğal bir kumaşta alabileceğiniz en iyi şey suya dayanıklılıktır. Bazı sentetik kumaşlar kısa bir süre için daha etkili bir şekilde su geçirmez hale getirilebilir. Bunlar akrilik ve polyester gibi kumaşları içerir. Bunlara uygulanan kaplama bir süre açık kalır, ancak zamanla yıpranır ve gölgelik aşındıkça daha fazla su hasarına maruz kalır. Gerçek anlamda su geçirmez tek kumaş, vinil bazlı polyester kompozit sentetik elyaftır. Bu kumaşlar doğal olarak su geçirmezdir çünkü bu şekilde tasarlanmıştır. Size gerçekten başka bir kumaş türünden elde edemeyeceğiniz su geçirmez bir gölgelik sağlar. Gölgelik modellerinin sınırı herhalde insanoğlunun hayallerinin sınırı kadardır. Yapımı kolay, malzemeleri çok bulunur olduğu için birçok değişik gölgelik tasarlanabilir. Bahçenizdeki, terasınızdaki salıncak için bile gölgelik kullanabilirsiniz. Burada kullanacağınız gölgelik salıncak keyfinizi iki katına çıkarabilir. Salıncağın üstünü kapatmak için genelde daha ekonomik olan bez kumaşlar tercih edilmektedir. Gölgelikler için hasır da kolay ve kullanışlı malzemelerden biridir. Hasır gölgeliklere, plajlardaki sabit şemsiyelerde, sahil kenarlarındaki kamping tarzı mekânların kantinlerinde, kafelerinde, çay bahçelerinde sıkça rastlanır. Hasır gölgelik fiyatları oldukça makul seviyelerdedir. Ahşap gölgelik modeli, daha çok evin mimarisine dâhil gibi duran alanlarda, pergole tarzında kullanılabilmektedir. Maliyetleri daha yüksek olduğu için evlerin dekorasyonunda ilave bölümler yaratmak için tercih edilmektedirler. Gölgeliklerde farklı malzemeler kullanılabileceğinden, fiyatları markadan markaya değişiklik gösterebilir. Gölgeliğin fiyatını etkileyen birden fazla faktör vardır. Üründe kullanılan malzemelerin birim maliyeti, ürün ebadı ve ürünün malzeme yapısı gölgelik fiyatını etkileyebilecek faktörlerdir. Üretim yöntemleri dolaylı olarak ürün maliyetlerini etkileyebilir. Üretim yöntemleri markaya göre değişiklik gösterebilir. Bu durumda farklı marka gölgelik modelleri farklı fiyatlar ile karakterize edilebilir. Sabitleme cihazları ve iskelet sistemleri gölgelik modellerinin kullanımını etkileyen faktörlerdir. Alüminyum gibi birim maliyeti yüksek malzeme yapıları ürün fiyat aralığını artırabilir. Katlanabilir gölgelik modeli, mekanizma gerektiren bir üründür. Ek mekanizma ve katlanır tente modeli standart modele göre daha pahalıdır. Su geçirmez kumaştan yapılan modeller nispeten pahalı olabilir. Tam su geçirmez veya ahşap tipteki örnekler dışında, gölgelik fiyatları genelde uygun rakamlara sahiptir. İncelediğinizde markaların gölgelik fiyatları arasında büyük farklar olmadığını, dar bir band aralığında fiyatların salındığını görebilirsiniz. İnternet üzerinde yüzlerce site içinde araştırma yapıp kaybolmak yerine pek çok gölgelik modelinin olduğu Trendyol online mağazasını ziyaret edebilirsiniz. Küresel düzeyde alışveriş imkânı sunan sitedeki fiyatları karşılaştırabilir ve ihtiyaçlarınıza en uygun ürünü anında bulabilirsiniz.