Çay

Bitkilerin yaprakları, gövdeleri, kabukları ya da tohumlarının sıcak suyla demlenmesi ile yapılan çay, dünyadaki en yaygın içecekler arasında yer alıyor. En sık tüketilen siyah çay Türkiye’de Doğu Karadeniz’de yetiştiriliyor. Yeşil çay ve beyaz çay gibi seçeneklerin yanı sıra bitki çayları da yaygın içecekler arasında bulunuyor. Farklı bitkilerle harmanlanan ve aromatik lezzeti artırılan çay çeşitleri de büyük ilgi görüyor. Çay bitkisi kullanıcılara ulaşmadan önce fermente ediliyor, ısıtılıyor, kurutuluyor ve türüne göre daha pek çok işlemden geçiriliyor. Kullanıcı tercihine göre farklı çay paketi seçenekleri oluşturan markalar, 500 gr çay ürünlerinden 3 kg çay seçeneklerine farklı ağırlıklarda paketler sunuyor.

Çay fiyatları ürünün menşeine, yaprak kalitesine, cinsine, geçirildiği işlemlere göre değişiyor. Toptan çay alım satımında çok makul fiyatlar bulunabilirken, çok özel bir ürün olan beyaz çay fiyat bakımından oldukça yüksek bir düzeyde yer alıyor. Yeşil çay fiyat seçenekleri de ürün kalitesine göre farklılık gösterebiliyor. Trendyol ürün yelpazesi içinde yer alan çay çeşitleri, her türlü damak tadına uygun alternatifler sunuyor. Farklı markaların özel üretilmiş, yüksek kaliteli ürünleri arasından tercih edilen çaylar uygun fiyatlarla satın alınabiliyor. Özel indirim ve kampanyalar da Trendyol’un cazip fiyat seçenekleri sunmasını sağlıyor. Toplu alımlar daha avantajlı fiyatlar sunduğu için toptan çay alındığındaki fiyatlar ile küçük paket fiyatları arasında da ciddi farklar oluşabiliyor. Yüksek kaliteli çay ürünleri ile özel harmanlanmış çay paketi seçenekleri için de özel fiyatlar söz konusu olabiliyor. Çay 5 kg fiyatı, C vitamini çayı ya da çok özel bir ürün olarak bilinen beyaz çay fiyat seçenekleri oldukça farklı skalalarda yer alabiliyor.

Çayın Tarihçesi ve Dünyaya Yayılması

Sağlığa pek çok faydası olan ve insan zihnini diri tutan çayın kökeni Çin’e uzanıyor. Yaklaşık 5 bin yıl önce Çin’de medikal amaçlarla kullanılan bu özel ürün, önce Uzak Asya’da, son birkaç yüzyıldır da dünyanın her yerinde yaygın biçimde tüketiliyor. Sözcük kökeni olarak da Çince’den gelen bu özel bitki, 18. yüzyıldan itibaren Avrupa’da yetiştirilmeye başlıyor. Üretimi ve endüstrisi geliştikçe tüketim oranları da hızla yükseliyor, dünyanın en yaygın içecekleri arasında yerini alıyor.

Hollandalılar tarafından Amerika kıtasına götürülen çay, hem Avrupa’da hem Amerika’da yaygın biçimde üretilmeye ve endüstri ürünü olarak öne çıkmaya başlıyor. Soğuk çay gibi yeni içim yöntemleri de Amerika’nın sıcak bölgelerinde keşfediliyor. Poşetli olarak demleme fikri de 20. yüzyılın başında Amerika’da uygulanıyor ve büyük kolaylık sağlıyor. Başlangıçta oldukça yüksek fiyatlı olduğu için sadece zenginlerin tüketebildiği bu özel içecek, üretim alanları artınca herkesin büyük bir keyifle tükettiği günlük bir içeceğe dönüşüyor.

Osmanlı’da 2. Abdülhamid döneminde getirilen çay fidanları Bursa’da deneniyor ancak iklim uygun olmadığı için başarılı olunamıyor. Alternatif içeceklerden kahve de oldukça pahalıya geldiği için Atatürk tarafından iklimin uygun olduğu Rize’de çay yetiştiriciliği teşvik ediliyor. Özel bir yasa ile Rize’de yetiştirilmeye başlanan bitki, kısa sürede kentin en önemi geçim kaynağına dönüşmekle kalmıyor, ülkenin tüm çay ihtiyacı da karşılanıyor. Çay içme oranının yüksek olduğu ülkeler arasında bulunan Türkiye’de kişi başı yıllık 6.87 kg çay içiliyor. Günün hemen her saati içilebilen, kahvaltıda ve akşam saatlerinde özellikle tüketilen bu içecek, tercihe göre sade ya da şekerli olarak içilebiliyor. Bazı kentlerde kıtlama denilen ve şekerin ağızda tutulduğu yöntem de kullanılıyor.

Bu ürünün aroması ve lezzeti yetiştirildiği ülkeye, fermente biçimlerine ve harmanlamaya göre değişse de dünyadaki çayların tümü Camellia Sinensis adı verilen bitki ailesinden geliyor. Bu bitki ailesinin farklı üyeleri yetiştikleri bölgeye, coğrafi özelliklere ve geçirildikleri işlemlere göre farklı aroma ve lezzetler sunuyor.

Farklı Çeşitleri ve Özellikleri

Genellikle renklerle ayırt edilen farklı çaylar, zengin bir aroma yelpazesi oluşturuyor. Oldukça yaygın olarak tüketilen siyah çay, fiyatının uygunluğu ile de diğer çeşitlerden ayrılıyor. Yaprakların toplanması, soldurması ve kesilmesi gibi işlemlerin ardından kararmas�� beklenen bitki, kurutulduktan sonra sınıflanıyor. Yumuşak içimli bir tür olan Karadeniz çayı, hoş aroması ile büyük beğeni topluyor. Tamamen yerli olarak üretilen Karadeniz çayı, rahat içim ve eşsiz lezzeti ile Türkiye’nin en çok tüketilen içecekleri arasında başı çekiyor. Poşet çay ürünleri tek tek kullanılabilen demlik ya da bardak poşetleri halinde satılıyor ve oldukça pratik bir kullanım sunuyor. Sıcak su ile kolayca demlenebilen bu ürünler, farklı markaların değişik sertlikteki seçenekleri arasından seçilebiliyor. Geleneksel çay lezzeti arayanlar ise dökme çay seçenekleri arasından diledikleri sertlik ve aromadaki ürünü seçebiliyor. Son dönemlerde yaygınlaşan organik çay seçenekleri tamamen doğal biçimde üretiliyor. Üretim ve harman süreçlerinde kimyasal maddelere, tarım ilaçlarına ve zararlı hiçbir maddeye yer verilmeyen organik çay ürünleri, yüksek aromalı, yumuşak içimli ve doğal yapılarıyla büyük beğeni topluyor.

Çay markaları bergamotlu çay gibi özel aromatik çaylar üreterek farklı damak tatlarına uygun lezzetler sunuyor. Bir turunçgil olan bergamot ağacının yapraklarının kurutularak çayla harmanlanması ile üretilen bergamot aromalı çay, yoğun ve hoş kokusu ile tercih ediliyor. Aromaterapi özelliği bulunan bergamotlu çay, strese karşı etkili içecekler arasında sayılıyor. Bu çay türünü tercih eden çok sayıda kişi bulunduğu için hemen hemen bütün çay markaları bergamot aromalı çay seçeneklerini özel olarak harmanlıyor.

Yaygın bir başka çeşit olan Seylan çayı, farklı damak tatlarına uygun aroma ve lezzetler sunuyor. Türüne göre hafif, orta ya da sert olabilen Seylan çayı, koyu görünümü ile dikkat çekiyor. Yetiştiği yerin denizden yüksekliğine göre farklı tat ve aromalar sunan Sri Lanka kökenli bu çayın da beyaz ve yeşil çeşitleri bulunuyor. Türkiye’de üretilen çaya göre biraz daha iri yapraklı ve koyu renkli olan bu çayın demleme yönteminde de dikkat edilmesi gereken nüanslar bulunuyor.

Yeşil, Beyaz, Kırmızı ve Bitki Çayı Seçenekleri

Çay yaprağının daha küçük boyutlu bir türü ile hazırlanan yeşil çay, hem Asya’da, hem Avrupa’da yaygın olarak tüketiliyor. Üretim biçimi farklı olan bu özel çay, oksidasyon sürecinden geçirilmediği için kararma yapmıyor ve yeşil rengini koruyor. Farklı bitki yaprakları ile harmanlanarak özel lezzetler oluşturulabildiği gibi, tek başına da tüketilebiliyor. Beyaz çay ise kadifemsi bir his veren yumuşak içimiyle öne çıkıyor. Yaprakları kıvırcık olan, oldukça narin ürün, henüz açmamış taze filizler kullanılarak üretiliyor. Çok az işlemden geçen ve saflığını koruyan bu eşsiz ürünün, Çin tarihinde vergi olarak toplandığı ve sadece imparatorlar tarafından içilebildiği söyleniyor. Açık berrak sarı bir rengi olan bu çok özel içecek, uzun süre demlendiğinde daha yoğun bir aromaya sahip oluyor. Bu iki özel çay türü dışında kırmızı çalı çayı ya da Roybos çayı denilen bir tür de bulunuyor. Farklı bir çalı bitkisinden yapılan çay, cevizi anımsatan aromasıyla özellikle Güney Afrika kültüründe kendine yer buluyor.

Çay bitkisinden oldukça farklı olmalarına karşın meyve ve bitki çayları da geniş bir çeşitlilik gösteriyor. Papatyadan tarçına, naneden rezeneye pek çok yararlı bitkiden özel çaylar üretiliyor. Bitki çayı çeşitleri sağlıklı ve doğal yapıları ile yaz kış içiliyor ve her birinin pek çok farklı faydası olduğu söyleniyor. Demlik ya da bardak poşetleri halinde bulunabilen bitki çayı çeşitleri kiraz sapı, ıhlamur, zencefil, limon, hibiskus ve daha birçok alternatif sunuyor. Bu özel çaylar birbiriyle uyumlu farklı çaylardan özel harmanlar yapılarak da satışa sunulabiliyor. Türkiye’ye özgü bitkilerden yapılan geleneksel tatlar olduğu gibi, dünyanın farklı bölgelerinden bitkiler de bu çayların üretiminde kullanılabiliyor. Bitkisel ve doğal çaylar genel olarak makul fiyatlarla satışa sunulurken, safran gibi nadir bitkilerden üretilen çaylar biraz daha yüksek fiyatlı olabiliyor.

İyi Çay Demlemenin Püf Noktaları

Hangi tür olursa olsun bütün çaylarda demleme yöntemi özel önem taşıyor. Kullanılan suyun sıcaklığından demlenme süresine dikkat edilmesi gereken pek çok detay bulunuyor. Bazı türlerde iyi bir lezzet alabilmek için haşlamak ve uzun süre beklemek gerekirken, klasik ürünlerde çayın haşlanması tadı bozuyor. Yaygın olarak tüketilen dökme çay demlenirken bardak başına bir tatlı kaşığı çay kullanılması tavsiye ediliyor. Seramik ya da cam demlik daha iyi sonuç verirken, su kaynamaya başladığında sıcak su demliğe ekleniyor. Alta yeniden soğuk su eklenerek, yavaşça demlenmeye bırakılıyor. 15-20 dakika arası demlenmesi önerilen çay, daha uzun beklemesi halined daha yoğun bir aroma sunuyor. Bergamotlu ürünlerde de kişisel tercihlere göre demlenme süresinin ve çay miktarının ayarlanması gerekiyor. Fazla aroma konulması tadı acılaştırabileceği gibi, suyun kaliteli olmaması da çayın tadını bozabiliyor. Yeni kaynayan suyun oksijen oranı yüksek olduğundan su fazla kaynamadan hemen demlemek gerekiyor. Böylelikle aroma daha yoğun biçimde ortaya çıkıyor ve çayın lezzeti artıyor. Daha önce kaynamış soğumuş olan suyun yeniden kaynatılıp kullanılmaması büyük önem taşıyor. Seylan ya da diğer siyah renkli çay ürünleri benzer biçimlerde demlenirken, beyaz ya da yeşil ürünler ile bitkisel çayların tümü kendilerine has demleme süreçleri gerektiriyor. Aynı biçimde buzlu çay için de farklı demleme yöntemleri bulunuyor.

Oldukça pratik bir seçenek olan poşet ürünler yaprakları çok daha ince doğrandığı için daha kolay demini veriyor. Bu sayede kaynar su dolu bir bardakta hızla çay demlemek mümkün olabiliyor. Poşetler çoğunlukla ağaç liflerinden yapıldığı için daha iyi bir aroma elde edilmesini kolaylaştırıyor. Poşetli ürünler ortalama 2 dakikada demlenirken, daha koyu çay sevenlerin birkaç dakika da beklemeleri yeterli oluyor. Bardak poşetli olarak üretilmiş bitkisel ürünler de aynı biçimde hızla demlenip, kolayca içilebiliyor.

Çay İçmenin Faydaları

Çay bitkisi üzerinde yapılan pek çok araştırma, sağlığa faydalarını ortaya koyuyor. LDL adı verilen kolestrolü düşürmeye yardımcı olan çayın düzenli tüketilmesinin bazı kanser türlerine yakalanma riskini azaltabildiği ifade ediliyor. İçeriğinde bulunan flavonoid adlı antioksidan grubu kalp hastalığı için risk oluşturan faktörlerin azaltılmasına yardımcı olabiliyor. Kemik yapısını destekleyici potasyum ve flor gibi mineraller içeren, ağız ve diş sağlığına yardımcı olan polifenoller sayesinde ağızda kötü bakteri ve plakların oluşumu azalıyor. İyi bakterileri artıran polifenoller, sindirim sistemine de yardımcı oluyor. Çay limon ile birlikte içildiğinde antioksidan bir etki de elde edilebiliyor. Strese karşı sakinlik ve huzur veren çayın içeriğinde yağ, protein, karbonhidrat gibi besin öğeleri neredeyse hiç bulunmuyor. Şekersiz içildiğinde herhangi bir kalori içermeyen çayda bol miktarda kafein ve tein bulunuyor. Bu maddeler sayesinde uyuklamayı önleyen ve dikkati artıran çay, geç saatte fazla içildiğinde uyku düzenini olumsuz etkileyebiliyor. Kandaki şeker seviyesini düşüren ve odaklanmayı artıran çayın çok fazla tüketilmesi ise bazı sorunlara yol açabiliyor. Aşırı çay tüketiminin demir emilimini azaltan, uyku düzenini bozan etkileri olabiliyor. Aç karnına tüketilmesi de bazı hassas kişilerde sindirim sorunları doğurabiliyor. Beyaz renkli özel çay ise tam olgunlaşmamış yapraklardan yapıldığı için antioksidan özelliği daha yüksek oluyor Bu çay kilo vermeye yardımcı olmasının yanında yorgunluğu azaltan yapısıyla da tercih ediliyor. Cilt ve diş sağlığına faydalı özellikleri ile bilinen bu çay, bağışıklık sistemine katkıda bulunuyor, daha fazla yağ yakıcı madde içerdiğinden kilo vermeye yardımcı olabiliyor.

Yaz çayları, kış çayları gibi özel karışım bitkisel ürünler de sağlıklı hissetmeye yardımcı oluyor. Rezene ve papatya çayları sakinleştirici etkileri ile öne çıkarken, zencefil ve limon çayları pek çok faydalı özellik ile sevilen ürünler arasında yer alıyor. Adaçayı gibi geleneksel lezzetler karaciğeri temizlemeye yardımcı olurken, emziren kadınlar rezene çayını tercih ediyor. Biberiye çayının toksinleri atmayı kolaylaştırma özelliği, Melisa çayının stres azaltıcı etkisi ve ısırgan otu çayının bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olan yapısı bitkisel ürünlerin faydaları arasında sıralanıyor. Yaygın olarak tercih edilen ürünler arasında bulunan kuşburnu çayı ise antioksidan olma özelliği ile öne çıkıyor.

Farklı Çayların Özellikleri ve Fiyatları

Çay fiyatları içerdikleri ürünün kalitesinden, menşei ülkesine pek çok farklı etkene bağlı olarak değişebiliyor. Kahvaltıdan başlayarak gün içinde yoğun olarak tüketilen kaliteli çay ürünleri, farklı markalar tarafından değişik poşet seçenekleri ile satışa sunuluyor. Demlik poşet, bardak poşet, dökme gibi seçenekler sunan çaylar, aynı zamanda aromaları ve türleriyle de farklılık gösteriyor. Filiz çaylar ile çiçek çaylar farklı seçenekler oluştururken, Seylan ile Rize çayı da hem damak tadı, hem aroma, hem de fiyat olarak farklı segmentlerde bulunabiliyor. Beyaz ya da yeşil çay fiyat düzeyleri de diğer ürünlerle farklılık gösteriyor. Bitkisel ürünlerde bitkinin menşei, özelliği, sık bulunup bulunmamasına göre uygun ya da yüksek fiyat seçenekleri oluşabiliyor.

Her gün tüketilen klasik çay ürünlerinin markası ve paketleri de değişik fiyat alternatifleri oluşturuyor. Çay 1 kg olarak hazırlanan paketlerle en yaygın tüketilen içecekler arasında başı çekerken, paketlenmiş 3 kg çay fiyatı daha uygun bir düzeyde bulunuyor. Çay 5 kg olduğunda daha uzun süre dayanıyor ve kalabalık aileler için ekonomik bir seçenek oluşturuyor. Kullanıcılar kullanım yoğunluklarına göre 500 gr çay paketleri ile 1000 gr çay paketleri arasında da tercih yapabiliyor. Demlik ya da bardak için poşetler halinde satılan ürünlerin ise 50 ve 100 poşet içeren farklı versiyonları bulunuyor. 250 poşet içeren büyük seçenekler ise daha çok ofis ve iş yerleri için uygun oluyor. Tek tek poşet satın almak ise toplamda daha yüksek fiyat düzeyine neden olabiliyor. Çay 5 kg fiyatı, C vitamini çayı ya da diğer bitkisel çaylar ile karşılaştırıldığında çok daha ekonomik oluyor. Çayın uzun süre bozulmadan dayanabilmesi küçük paketler yerine toplu ve büyük paketler almayı daha avantajlı hale getiriyor. Çay 1 kg olarak alındığında ortalama bir ailenin çay ihtiyacını makul bir süre karşılayabiliyor. Büyük markalar tarafından üretilen çay 5 kg olarak ya da 1000 gr çay ürünleri olarak rahatlıkla satın alınabiliyor ve alışılan aromasıyla gönül rahatlığıyla uzun süre tüketilebiliyor. Ünlü markaların birbirinden kaliteli ürünlerine Trendyol aracılığıyla ulaşılabiliyor ve istenen çay makul fiyat seçenekleri ile satın alınabiliyor. Trendyol özel indirimler ve dönemsel kampanyalarla kaçırılmayacak fiyat fırsatları sunuyor.