Akış ölçer veya akış metre olarak da bilinen debimetre, tesisat sistemlerinde önemli bir yere sahiptir. İsminden de anlaşılacağı gibi akışkan maddeler için kullanılır. Buhar, gaz ve sıvı gibi akışkan maddeleri birim miktar / birim zaman cinsinden ölçer. Bu ölçüm tesisat üzerinden geçen maddeler için yapılır. Ölçümleri elektronik veya mekanik olarak gerçekleştirir. Çok daha basit bir tanımla debimetre, akışkan maddelerin hacmini ya da kütlesini ölçmek için kullanılır. Birçok disiplinde kullanılmasıyla birlikte farklı isimlerle halk arasında bilinir. Debimetreyi; akış göstergesi, akış ölçer, sıvı ölçer, akış hız sensörü gibi kelime öbekleriyle görebilirsiniz. Farklı endüstrilerde çeşitli şekillerde adlandırılan cihaz, işlevselliğiyle ön plana çıkar. Sıvı ve gaz gibi akışkan maddeler doğrusal olmayan akış oranlarını ölçmek bu cihazlar sayesinde mümkün hale gelir. Hacimsel ve kütlesel akış oranları doğrusal veya doğrusal olmayan ölçüleri mekanik hale getirir. Açık kanallarda veya borularda bulunan gazlar ve sıvılar, akış ölçerlerle pratik biçimde ölçülür. Tesisatlarda, sanayide, endüstride kısacası her disiplinde sıvı ve gaz ölçümlerinin hassasiyetle yapılmasını sağlayan debimetreler; doğruluğun maksimum seviyede olmasını sağlar. Akışkan malzemeleri için ölçüm sonuçlarının %100 doğru olması mümkün olmazken akış ölçerler bu ölçümleri yüksek oranda iyileştirir. Sadece ölçüm için fayda sağlamayan debimetreler, sıvı çözünürlüğünün maksimum düzeyde olmasını sağlar. Akış ölçerler, farklı şekillerde tasarlanır. Sıvı akışını ölçmek için sıklıkla; mekanik, elektromanyetik ve ultrasonik debimetreler kullanılır. Aralarında nüans farklılıkları olmasına karşın günümüzde en sık kullanılan modeller elektromanyetik debimetrelerdir. Ultrasonik debimetre nedir denecek olursa ölçümlerde gösterdiği yüksek hassasiyet ve çevresel faktörlerden daha az etkilenmeleri sebebiyle ultrasonik debimetreler de son dönemlerde tercih edilir. Diğer türler ise; Orifis, Pozitif deplasmanlı, Coriolis kütlesel, Vorteks, Türbin, Helisel, Oval Dişli, Thermal kütle hava, Metal tüplü, Şamandıralı debimetreler olarak karşınıza çıkar. Çalışma prensipleri, dezavantaj ve avantaj bakımından, fiyat açısından farklılık gösteren akış ölçerler, ihtiyaçları karşılamayı hedefler. Temel prensipleri yönünden her çeşit; akışkanın tespit edilen hızını kesit alanıyla çarparak debiyi tespit eder. Neredeyse %100’e yakın doğru akış hızını veren debimetreler; su dağıtım şebekeleri, tarım sulama sektörü, artıma tesisleri, jeotermal tesisler, enerji santralleri, gıda, kimya, dolum tesisleri, tekstil ve biyokimya gibi sektörlerde etkin rol oynar. Uygulama alanlarına göre tercih edilen akış ölçerler, her disiplinde maksimum verimin sağlanması adına çeşitlenir
Tek bir modele ve alana bağlı kalmadan çeşitlenen debimetreler, endüstrinin maksimum verim almasını hedefler. Hava debimetre çeşitleri, araçlarda sıkça kullanılır. Hava filtresini kazanından motora aktarılan gazın sıcaklığını ve kütlesini ölçmek için görevlendirilen hava debimetresi, bu verileri devamlı olarak ölçer. Ölçüm sonrasında bu verileri motorun beyni olan ECU’ya iletir. Araç motorları içerisinde bulunan hava ve yakıt karışımın zenginliğinin korunmasını sağlayan parçalar araçlar için önem arz eder. Motor içerisindeki karışım seviyesinin dengeli ve optimum düzeyde tutulmasını sağlarken motora gerekli miktarda havanın girmesini sağlayarak araç sağlığını korur. Araç içerisindeki havanın yeterlilik düzeyini ölçmekle görevli hava akış metreleri, sorunsuz deneyimler için sürekli çalışır. Otomobil içerisindeki hava debimetresinin bozulması durumunda; motor zor çalışır, sıkça stop eder ve mantıksız şekilde devirlenir. Bu gibi durumların yaşanması, motorun içine giren hava miktarını denetleyen ve belirleyen mekanizma olan hava akış ölçerinin arızalandığını gösterebilir. Teknolojinin olumlu getirilerinin bir örneği olan ultrasonik debimetre, ölçüm teknolojilerinin sağladığı avantajlardan birisi olarak endüstriye sunulur. Çalışma prensibi olarak ultrasonik dalgaları kullanan cihazlarü sıvı akışını bu şekilde ölçer. Bu ölçün tekniğinin birçok avantajı bulunur. Örneğin; elektromanyetik modellerde yer alan mekanik yapı ultrasonik debimetrelerde bulunmaz. Temassız biçimde ölçüm gerçekleştirebilen cihazlar; pompa, invertör başta olmak üzere herhangi bir elektriksel gürültüden etkilenmez. Çevresel faktörlerden etkilenmemeleri, özellikle akaryakıt istasyonlarında tercih edilme nedenleri arasında yer alır. Aynı zamanda ultrasonik debimetrelerde kullanılan pil, düşük güç tüketimi ile enerji tasarrufu sağlar. Ölçüm hassasiyetleri çok yüksek olması sayesinde doğru sonuçların elde edilmesine aracı olan cihazlar, yoğun rağbet görür. Günümüzde en çok kullanılan modellerden olan elektromanyetik debimetre çeşitleri, ultrasonik modellere benzer özellikler gösterir. Bu modellerin de ölçüm hassasiyetleri de oldukça yüksektir ve işlemleri temassız biçimde gerçekleştirir. Hiç temas etmeden ölçüm yapabilmeleri ve basınç düşümü yaratmamaları tercih edilme sebepleri arasında ilk iki sıraya yerleşir. Suyun akış hızı elektriksel alanda değişmeye yol açar. Mekanik donanıma sahip elektromanyetik debimetre bu değişimi, Faraday’ın İndüksiyon Kanunu’na göre belirler. Bu değişimin sayısal olarak tespit edilmesiyle ölçüm işlemini tamamlayan cihazların çalışma prensipleri bu şekilde ilerler. Atık su uygulamalarında, sıvının iletken olduğu disiplinlerde kullanılan cihazların dezavantajları arasında çevresel faktörlerden etkilenmeleri yer alır. Elektromanyetik akış ölçerler, yoğun bir bakım gerektirmeyen yapıları ve düşük basınç kaybı sayesinde ise sıkça tercih edilir.
Farklı ihtiyaçlara cevap veren debimetre çeşitleri, çeşitli materyallerle üretilir. Araçlarda, tesislerde, fabrikalarda; kısacası sıvı ve gaz akışının olduğu her alanda kullanılmaları modellerindeki çeşitliliğin nedeni olarak gösterilebilir. Şamandıralı debimetre, aynı zamanda rotametre olarak da bilinir. Kapalı tüpteki sıvı akış hızını ölçen şamandıralı modeller, gaz, buhar ve sıvı maddelerde rahatlıkla kullanılır. Konum olarak hat üzerine dik bir şekilde bağlanır ve akan maddenin aşağıdan yukarıya doğru ilerlerken yarattığı hızı ile miktarını ölçer. Ayar vanası bulunan çeşitleri debi ayarının hassasiyetle yapılmasını sağlar. Sadece su bazlı ölçümlerin yapılması amacıyla su debimetre modelleri tercih edilebilir. Hem buhar, hem de sıvı akışkanların debi ölçümleri için ise her iki maddeyi ölçebilen cihazlara yönelim gösterilmesi gerekir. Çalışma prensibi olarak diğer çeşitlere göre daha farklı çalışan türbin debimetre, pek çok alanda kullanılır. Hacim algılanması için spesifik olarak tercih edilen cihazlar, genellikle gaz ve buhar halindeki maddelerin ölçümlerinde kullanılır. Yuvanın etrafında yer alan türbin çarkları ve kanatları, ölçüm işleminde etkin rol oynar. Gaz veya sıvı türbin yuvasından geçer ve bu esnada kanatların dönmesine neden olur. Bu şekilde dönmeye başlayan türbin çarkının dönme hızı, akış ölçer içerisinden geçen sıvının hızı ile doğru orantılı ilerler. Ölçüm işlemini bu şekilde gerçekleştiren cihazlar; kriyojenik sıvılar, su, hidrokarbonlar, kimyasallar, endüstriyel gazlar ve hava gibi maddelerin akış hızını ölçer. Hava, gaz ve sıvı debilerinin ölçümü için sıkça kullanılan cihazlardan olan sıvı debimetre yüksek verimle çalışır. Çalışma prensibi Faraday Kanunu ile açıklanan manyetik debimetre çeşitleri, akımın geçmesi sonucu oluşan gerilimden yararlanır. Diğer modellere köre daha komplike şekilde çalışan cihazlar, alan bobinlerinin yarattığı manyetik alan ile çalışır. Bu manyetik alan içerisine düz bir boru yerleştirilir. Manyetik alana dik açıyla yerleştirilen elektrotlar, sıvılarla temas eder. Doksan derecelik açı ile yerleşen elektrotlar, bu sayede gerilimin ölçmesini sağlar. Boru içerisindeki alanın sabit olması nedeniyle ölçülen gerilim debinin göstergesi olarak verilir. Alt yapı tesislerinde sıkça kullanılan cihazlar, teknolojik gelişmelerin katkıları olarak sunulur.
Akışkan maddelerin aynı zamanda iletken olma özellikleri bulunuyorsa, manyetik debimetreler tercih edilir. Anlık ve toplam akış miktarını göstermeleri ve mükemmele yakın performans göstermeleri sıkça tercih edilme nedenleri arasında yer alır.Otomobillerde, sanayide, arıtma tesislerinde vb. pek çok alanda kullanılan cihazlar, farklı yerlerde konumlandırılır. Arızaların tespiti açısından yerleri ve görevleri bilinmeli bu bilgiler ışığında önlemler alınmalıdır. Araçlarda bulunan hava debimetreleri; emme manifoldunun içinde, hava filtresi kazanının ve gaz kelebeğinin arasında yer alır. Bulunduğu yerde motor bloğuna ve motora ulaşması gereken hava miktarını, sıcaklığını tespit eder. Bu bilgileri aracın beyni olan ECU merkezine iletir ve böylece aracın sorunsuz çalışmasını sağlar. Özellikle makine mühendisliğinde önemli bir yere sahip olan mekanik parçalar, birçok sistemin ritmini belirler. Kompresör, pompa, motor, ısı değiştirici gibi sistemlerin hava alışverişlerini takip ederek sistem içerisine giren havayı kontrol etmekle görevlendirilen cihazlar, etkin rol oynar. Sistemlerdeki verimin ölçülmesi debimetrelerin ulaştırdığı veriler doğrultusunda tespit edilir. Bu nedenden ötürü neredeyse her sistemde mutlaka bulunur. Meteorolojik ve biyolojik olayların incelenmesi, laboratuvar ortamında deneylerin gerçekleştirilmesi, endüstriyel firmaların işlemlerinde kullanılan akışkanların debisinin ve hızının ölçülmesi kimi zaman hayati öneme sahip olur. Özellikle kimyasal deneylerde akışkan hızları ve debileri ölümcül kazalara neden olabilecek patlamalara, yangınlara yol açabilir. Tehlikelerin önünü kesmek, olumsuz durumlar yaşanmadan işlemlerin tamamlanmasını sağlamak için debimetrelerin doğru ve kaliteli modelleri sistemlerde mutlaka bulunur. Hassasiyeti yüksek olan cihazlar; drenaj, benzen, etilen, petrol ürünleri, içme ve atık suları, sıvı hidrokarbonlar gibi herhangi bir kirletici özelliği olmayan akışkanların boru içerisindeki debi miktarının hasarsız ölçülmesi için tasarlanır. Dijital debimetre modelleri, dijital ekranları sayesinde akış hızının ve debinin pratik biçimde ölçülmesini sağlar. Uzun ömürlü ve hassas olan bu cihazlar, yıllarca en değerli yardımcınız olur. Genellikle kalibrasyon ve sayacı sıfırlamak için iki adet tuşu olan panelde göstergeler, okunabilir boyutta yazılır. Belirli pil ömürleri olan bu cihazlar, pil seviyesinin azalması durumunda panellerinde uyarı işaretini yansıtır. Böylelikle pil sıkıntısının yaşanmaması sağlanırken yaklaşık 9000 saate ulaşan pil ömürleri, uzun bir performans süreci sunar. Debimetreler için kalibrasyon önem arz eder. Zira ölçümlerin ve verim yüzdesinin doğru hesaplanabilmesi için bu işlem şarttır. Ölçülen değer ile referans gösterilen değerler arasındaki ilişkiyi tespit eden debimetre kalibrasyon özelliği pek çok akış metrede bulunur.
Debimetrelerin kullanım alanına göre farklılık göstermeleri fiyat skalasında da çeşitliliğe neden olur. Araçlarda kullanılan debimetre çalışma prensibi, yakıt kullanımını azaltmaya ve yanma tepkimelerinin doğru biçimde gerçekleştirmelerine yönelik işler. Diğer akış ölçerlere göre farklı donanımlar içeren araç içi hava debimetrelerinin fiyatlandırılmasında farklı faktörler rol oynar. Araç için akış ölçer alırken aracın markası, modeli, aracın imalat edildiği yıl, beygir gücü, motor hacmi gibi faktörler fiyat listesinde göz önüne alınır. Kalitesiz veya araca uygun olmayan bir ürünün tercih edilmesi aracın tüm iç ekipmanlarına zarar verebilir ve aracın kullanılamaz hale gelmesine dahi neden olabilir. Bu nedenden ötürü uygun ve kaliteli ürünlere yönelmeniz önem taşır. Öte yandan akışkan maddenin iç yapıyı aşındıramayacağı elektronik debimetre modelleri başta olmak üzere diğer çeşitlerde fiyatlar daha farklı standartlarda belirlenir. Ultrasonik modeller çok daha üstün bir teknolojinin örneği oldukları için fiyat skalasında biraz daha üst sıralarda bulunabilir. Akıllı donanımların bulunduğu cihazlar ise kattıkları avantajlarla müşteri memnuniyetini üst düzeyde tutar. Örneğin; herhangi bir akış olmadığında ölçümü durduran cihazlar, akıllı sayaç özellikleri nedeniyle çok daha verimli kullanım ömürleri sunar. Farklı debi birimlerinin seçilerek istenilen ölçü birimlerinin veri olarak panellerde yer aldığı akıllı cihazlar, son dönemin gözde parçaları arasında yer alır. QT, PT, Galon, Litre gibi ölçü birimleri seçenekler arasında bulunur. Çeşitlilik gösteren ürünler, çalışma mekanizması ve alanları yönünden de zengin bir yelpazeye hitap eder. Oval dişli debimetre, pozitif yer değiştirmeli çeşitlerden birisi olarak koleksiyonda yer alır. Yoğun hareketliliğin olduğu alanlarda dahi stabil sonuçlar verebilen basit ve dayanıklı yapısı birçok yönden avantaj sunar. Titreşimli akıntılardan, sıvı sıcaklığından ve viskoziteden etkilenmeyen yapısı, viskoz sıvıların ölçümlerinde kullanılır. Çoğunlukla paslanmaz çelikten üretilen debimetreler, kullanım kolaylığı ve uzun ömür sunan çeşitleriyle endüstriyel alanda pek çok fayda sağlar. Birbirinden farklı özelliklerinin olması, seçim konusunda müşterilerin kafa karışıklığı yaşamasının önüne geçer.
Örneğin; türbin debimetrelerin, viskozite değerleri yüksek olan sıvılar için kullanılması ideal değilken oval dişli modeller, bu maddelerde rahatlıkla kullanılabilir. Kimyasalların, petrolün, endüstriyel sıvıların, rafine yağların, süt vb. sıvıların akış hızları, oval dişli debimetreler yardımıyla kolayca hesaplanır.Debimetre arızalarının en yaygın sebebi, debimetre soketinde yaşanan temassızlık olarak gözlenir. Debimetre soketi, ECU ile debimetre arasındaki bağlantıyı sağlar. Bu durumun yaşanması durumunda öncelikli olarak debimetre temizliği uygun biçimde yapılır ve yeniden monte edilir. Araç içerisinde kullanılan debimetreler, sıcak telli ve klasik klapeli tip olmak üzere ikiye ayrılır. Günümüzde ise sıklıkla sıcak telli modeller tercih edilir. Sıcak telli debimetre yapısına bakıldığında debimetre sensörü ve akış metre elemanı bulunduğu görülür. Sıcaklık sensörü ve akış ölçer ekipmanı ayrı bölümlerde yer alır. Manifold girişine iki tane vida yardımıyla yerleştirilen hava debimetresi montajında dikkat edilmesi gerekir. Özellikle montaj esnasında sensör vidaları açılmayacak şekilde sıkıca monte edilmesi, sorunsuz deneyimler için önem arz eder. Yer alacağı aracın modeline uygun olmaması durumunda debimetrelerden verim alabilmek zorlaşır. Hangi yıllar arasında üretilen araçlara, hangi markalara uygun olduğu özellikler arasında belirtilir ve bu noktalara göre tercih yapılması beklenir. Hava debimetreleri, farkında olunmasa da araç içerisinde önemli yere sahiptir. Motor içine alınacak hava miktarını, debisini ve sıcaklığını kısa sürede kontrol edip havayı ileten akış metre; her parçanın sorunsuz çalışması adına gerekli düzeyleri sağlar. Gaza basıldığı anda hava miktarı artar ve bu hava ECU’ya iletilir. Debimetre içinde 100 dereceden fazla sıcaklığa sahip film direnç bulunur ve bu direnç havanın geçmesi esnasında soğur. Araç beyni ECU, film direncinin sıcaklığını sabit tutmak amacıyla sıcaklığı düşen dirence akım gönderir ve dengeli olarak direncin sıcaklığını artırır. Bunun sonucunda; debimetrenin içerisinde geçen hava miktarı ve ECU’nun gönderdiği akımın orantısı, motor içine gönderilen havanın miktarını verir. Bu veriye göre silindir yataklarına yakıt gönderilir. Çalışma prensibi kısaca böyle olan araç debimetrelerinden endüstriyel akış ölçerlere kadar aradığınız tüm ekipmana Trendyol güvencesiyle ulaşabilirsiniz.