İki ayrı parçanın her iki yüzeyinin arasına uygulanan, böylelikle iki parçanın bir arada ve sabit şekilde durmasını sağlayan yapıştırıcı özellikteki metalik olmayan maddeler tutkal olarak adlandırılıyor. Ayrılmaya dirençli yüzey bağlantısı sağlayan tutkal yapıştırıcı, malzemeleri işlevsel bir şekilde bir arada tutuyor. Çimento, zamk, macun gibi yapışkan özelliğe sahip bağlar oluşturabilen malzemelerin yerine de kullanılan şeffaf tutkal, doğal ve sentetik yapılarda üretiliyor. Doğal ve güçlü tutkal, antik çağlara dayanan geçmişiyle biliniyor. İlk kullanım alanı ince bir kaplama parçasının çınar ağacını andıran bir maddeye yapıştırılması esnasında oluşan ağaç tutkalı, devamında kumaş ve bitki liflerinin tutturulmasında kumaş tutkalı olarak kullanılıyor. Altın varak ve parlak el yazmalarında varak tutkalı sık kullanılırken gelişen teknolojiyle poliüretan tutkal çeşitleri kullanılmaya başlıyor. Yapıştırıcı teknolojisinin gelişmesi nitroselüloz bazlı tutkal ve kauçuk tutkalı beraberinde getiriyor, laboratuvarlarda sentetik ve organik esaslı polivinil asetat olarak bilinen pva tutkal ve pvc tutkalı yaygın olarak kullanılmaya başlıyor. İnşaat, boya badana gibi alanlarda kullanılan israil tutkalı veya kemik tutkal, beyaz tutkal ile karıştırıldığında pva ve pvc kadar etkili hale gelmesinin yanı sıra işlem sonrası oluşabilecek tozlaşmayı önlüyor. Mobilya ahşaplarında laminasyonun ömrünü uzatmak amacıyla kullanılan süt proteininden elde edilen kazein tutkalı ise çoğu macun ve alçıya oranla yüksek yapışma özelliği gösteriyor. Bu su bazlı tutkal, laminasyon ve solventsiz laminasyon işlemlerinde çığır açıyor. Rafine olarak elde edilen hayvansal tutkallar ve jelatinler arasında yer alan tavşan ve balık tutkalı gibi soğuk pres tutkalı ile işleme alınan malzemeler yapıştırılabiliyor. Yeni plastik tutkal ve reçinelerin üretiminin ise değişen ihtiyaçlar ve düşen maliyetler sayesinde kullanım alanı günden güne genişliyor. Köpük, latex, pembe, polimer, doğal, jel, masif, sarı saydam, siyah tutkal çeşitleri yüksek derecede yapısal mukavemete sahip olmasının yanı sıra sert çevre koşullarına karşı direnç göstererek uzun ömürlü yapışkanlık sağlıyor.
Tutkal bağlantılarının performansını içeriği, fiziksel ve kimyasal özellikleri etkiliyor. Malzemelerin bileşenlerine göre gemi, halı, karo halı, matbaa, seramik hamuru, afiş, ip, cam, dekstrin, beton, branda, iskele, kasnak, karton, kitap, korniş, laminasyon, laminat, marangoz, marley, mermer, metal, sandalye, plak temizleme, pirinç dekupaj, parke, mıknatıs, mozaik, sim, strafor, sunta, sünger, tekne, tekstil vida, çivi tutkalı seçeneklerinden ideal olan seçilerek yüzey bağlama işlemi gerçekleştiriliyor. Sıvı tutkal, kimyasal reaksiyona girme durumlarına göre reaktif ve reaktif olmayan olarak ikiye ayrılıyor. Fiziksel fazlarına göre ise doğal ve sentetik olmak üzere iki farklı içerik ve uygulama alanına uygun üretiliyor.
Kuruyarak sertleşen iki tür yapıştırıcı bulunuyor. İlki solvent bazlı tutkal olarak bilinen polikloropren, poliüretan, akrilik, silikon, sentetik kauçuklar gibi çözücülerin termoplastik ve çapraz bağlı polimerlerin bir araya gelmesi ile oluşuyor. Solvent bazlı silikon tutkal, uygulama ve montaj sürecine göre değişen kuruma ve yapışma sürelerine sahip olmakla beraber kuruduğunda bağlanma kuvveti artıyor. Su bazlı olması sağlığa zararsız tutkal kullanmak isteyenler için avantaj oluşturuyor. Fakat suyun buharlaşma hızı yavaş olduğundan tutkalın kuruma süresi uzayabiliyor. Diğer kuruyarak etki gösteren emülsiyon tutkallar polivinil asetat ve kopolimerden oluşuyor. Boya ve tekstil sektöründe aplike tutkal olarak kullanılmasının yanı sıra emülsiyon işlemi yapılan yüzeye dayanıklı, su geçirmez ve koku yapmayan özellikler kazandırıyor. Tekstil sektöründe sık kullanılan panç tutkalı da bu kategoriye giren yapıştırıcılar arasında yer alıyor. Kanaviçe ve nakış tekniklerinde sık kullanılan punch tutkalı keçe, farklı kumaş türleri ve iplikleri bir arada tutma özelliği ile biliniyor. Çözücü bazlı karışımların hemen hemen hepsi polimer gibi çözülmüş bileşiklerin karışımından meydana geliyor. Kontak yapıştırıcılar, kauçuk çimentolar ve kuruyan yapıştırıcıların arasında bulunan beyaz tutkal, içerisinde vinil asetat homopolimer bulunduruyor. Ahşap, çiçek, kağıt, kumaş, maket tutkalı olarak da bilinen bu yapıştırıcı türü boyanabilen alanlarda da rahatlıkla kullanılabiliyor. Alan özelliğine göre tutkal fırçası kullanarak uygulamak, yapıştırıcı özelliğin daha etkili olmasını sağlıyor. Ayrıca beyaz ağaç tutkalı fiyatları bütçeyi sarsmadan kullanıcı dostu etiketlerle sunuluyor. PSA olarak da bilinen basınca duyarlı yapıştırıcılar, uygulanan yüzeylere hafif basınç uygulandığında bağ meydana getiriyor. Akış ve akışa direnç arasında bir denge dağlayacak şekilde üretilen tutkal maddeleri, kalıcı veya çıkarılabilir uygulamalar için tasarlanıyor. Okul tutkalı veya etiket tutkalı bulundurduğu geçici bağ sayesinde aylar ve yıllar sonra dahi yapıştırıcı üzerinde kalıntı bırakmadan çıkarılabiliyor. Bu nedenle not kağıtları, yer imleri barkod etiketleri ve grafik materyallerinde yaygın olarak kullanılıyor. Hızlı kuruyan ve genel amaçlı kullanıma uygun olarak üretilen iran tutkalı veya epoksi tutkal, metalik yapıştırma işlemleri ve dolgu malzemesi olarak kullanılıyor. 20 dakikayı geçmeyen etki süresi güçlü ve pratik yapıştırma sağlarken kuruduktan sonra hacim kaybetmiyor, suya, neme ve zayıf asitlere karşı daha dayanıklı hale geliyor. Şeffaf tutkal fiyatları arasında bütçeye uygun seçenekleriyle öne çıkmasının yan sıra otomotiv sektörü ve ev eşyalarında uyumlu ve güvenilir iki komponentli demir tutkalı olarak kullanılabiliyor.
Termoplastik yapıştırıcı biçimleri arasında yer alan HMA veya sıcak pres tutkalı, tabanca yardımıyla uygulanan çeşitli çaplardaki katı silindirik çubukların erimesiyle yapıştırma özelliği gösteriyor. Sıcak tutkal tabancası, kullandığı ısıtma derecesi sayesinde silindirik çubuğu eritiyor, tutkal tabancası fonksiyonuna uygun seviyelerde yüzeye bırakılmasını sağlıyor. Tutkal sürme makinası, sahip olduğu mekanik tetik mekanizmasına uygulanacak parmak baskısı ile aktif tutkal maddesini aletten dışarı çıkarıyor. Bu ısıtılmış nodülden tutkal pompası yardımıyla çıkan yapıştırıcı madde, başlangıçta cildi etkileyebilecek sıcak seviyelerine sahip olduğundan kullanım esnasında gerekli önlemlerin alınması gerekiyor. Soğuk tutkal çeşitlerinin aksine sıcak iken yapışkan halde bulunan bu tutkallar, püskürtme yoluyla veya tutkal sürme rulosu yardımıyla uygulanabiliyor. Hem yapıştırma yöntemi hem reçine tutkalı uygulamalarına alternatif oluşturmasıyla seramik, dantel, kadife, örgü tutkalı gibi hobi amaçlı olarak kullanılabiliyor. Tutkal satın almak isteyen kullanıcıların geniş kullanım alanı ve uygun tutkal tabancası fiyatları sayesinde tercihlerinin ilk sıralarında yer alıyor.
Diğer hırdavat ürünleri arasında ve endüstriyel kullanımda sıcak tutkal türleri, çözücü bazlı yapıştırıcılara oranla çeşitli avantajlar sağlıyor. Uzun raf ömrüne sahip olmalarının yanı sıra tutkal sökücü kullanmaya gerek kalmadan veya işlem sonrası tutkal şişesi ile ilgili temizleyici işlemlere gerek kalmadan imha edilebiliyor. Alt tabakalarda sıcaklık yükünü karşılamadan mukavemetini kaybeden termal tutkal çeşitleri olabiliyor. Tutkalın tamamen erimesine ve özelliğini kaybetmesine neden olan bu durum nemle veya ultraviyole radyasyon ile kimyasal hale gelebiliyor. Bu noktada HMA’lar uygulanırken uygun tutkal merdanesi, tutkal kabı veya tutkal rulosu kullanılması öneriliyor. Bilinen özelliklerinden biri olan tutkal viskozitesi, tutkalın yayılmasını ve yüzeyleri ıslatmasını etkileyen yüksek sıcaklıklara karşı duyarlılık gösteriyor. Yüksek erime akış indeksli yapıştırıcıların uygulanması kolayken daha kısa polimer zincirine sahip olanlar zayıf mekanik özelliklerinden dolayı daha zor hale gelebiliyor. Bu noktada düşük erime akış indeksine sahip tutkallar öne çıkmasına rağmen uygulama zorluğu nedeniyle tutkal kalemi veya pompasına ihtiyaç olabiliyor. Bağ oluşum sıcaklığı ise alt tabakalarda yapışkanlık özelliğinin ortaya çıkmasını sağlayacak düzeye gelen sıcaklık derecesinin belirlenmesinde öne çıkıyor. Evde yapılan kazein veya yoğurt tutkalı olarak bilinen yapıştırıcılarda bu sıcaklık duyarlılığı bulunmazken oje, beyaz boncuk, satürn, soğuk keçe, gitar, puzzle, duvar kağıdı tutkalı gibi hobi tutkalı olarak kullanılan yapıştırıcı maddelerde bu duyarlılık seviyesi etki derecesini belirliyor.
Tutkalların sınıflandırılması, kökenleri ve işleyişleri ile kullanımlarının ilişkilendirilmesi, farklı tutkal markaları arasından doğru seçim yapılmasını sağlıyor. Kökene göre yapılan sınıflandırmada doğal türler arasında bitki, hayvan, kazein, kauçuk ve nişasta bazlı tutkal yer alıyor. Bali tutkal, deri tutkalı, ayakkabı tutkalı olarak kullanılan, beyaz çiçekli bitkilerin köklerinden elde edilen bitkisel tutkallar dekstrinden üretiliyor. Geleneksel ebru sanatında yapıştırıcı olarak kullanılabilen transfer tutkalı, dikenli bitki köklerinden salgılanan öz sayesinde yapıştırma özelliği sergiliyor. Dekupaj tutkalı olarak da adlandırılan bu yapıştırıcı pirinç, tela gibi kağıt türlerinin zemine yapıştırılmasıyla etki gösteriyor. Bunun yanı sıra nişasta tutkalı olarak bilinen türler patates, bakla, buğday, pirinç gibi birçok bitkiden elde ediliyor, işlemlerinde gıda tutkalı tercih edenlerin öncelikli tercihi oluyor.
Doğada bulunmayan, insanlar tarafından üretilen sentetik yapıştırıcılar, fiziksel, mekanik ve kimyasal özellikleri bakımından tutkal türleri arasında yüksek performansıyla öne çıkıyor. Termoplastikler ve termosetler olmak üzere iki kategoriye ayrılan sentetik tutkal polimerleri, tutkal katılığı ve kürlenme türüne göre de iki ayrı kategoriye giriyor. İskelet, mobilya, tahta, flok tutkalı veya marin tutkal olarak da adlandırılabilen termoplastikler normal sıcaklıklarda güçlü ve dayanıklı yapışma sağlıyor, ısıtılarak yumuşaması istenilen durumlarda bozulmaya uğramadan uygulanabiliyor. Akrilik tutkal veya polyester tutkal olarak bilinen türleri nitroselüloz, polivinil asetat, vinil asetat, etilen kopolimer, polietilen içeriyor. Renkli tutkallar da dahil olmak üzere talimatlar uygun kullanıldığında sağlığa zararlı etkileri bulunmuyor olsa da çocukların temas edeceği ürünlerde zararsız tutkal olduğuna dair sertifikalandırılmış tutkal tiplerinin seçilmesi öneriliyor. Çözünmez bağlardan oluşan termosetler ise gerekli ısıya maruz bırakıldıklarında aktif yapışma özelliği sergiliyor. Fenol, formaldehit, polyesterler, epoksiler ve poliüretanlardan oluşan termosetler, termoplastik veya ısıyla sertleşen çapraz bağların içerdiği elastomer bazla birlikte aktif hale gelmesi sonucu işlev görüyor. Elastomerik yapıştırıcı sayesinde kullanılabilir hale gelen tutkal hamuru hızlı montaj, yüksek sıyrılma mukavemeti ve modifikasyon kolaylığı sayesinde sıklıkla deniz tutkalı olarak diğer kullanımlarında ise yat, alçı, diş, fayans, duvar tutkalı olarak sınıflandırılıyor. Tüm bu özelliklerine ek olarak gemici tutkalı ve deniz tutkalı fiyatı ve çeşitliliği elastomerik yapıştırıcıların sık tercih edilme nedenleri arasında yer alıyor.
Katılaşma ve kürlenme özelliklerine göre ise bir bileşenli ve iki bileşenli tutkallar olarak ikiye ayrılıyor. Nemle kürleşen poliüretan yapıştırıcılar, tek bir kap veya tutkal tankı içerisinde sunuluyor. İki bileşenli olanlar ise akrilat veya epoksi bileşenleri olarak iki farklı paket içerisinde bulunuyor. Doğru oranda karıştırıldığında etkili hale gelen iki bileşenli yapıştırıcılar arasında sıvama, pres, aşı, tırnak, ipek kirpik, peçete tutkalı yer alıyor. Yüksek elastikiyet gösteren yapıştırıcılar bir bileşenli poliüretan tutkallar ve silikon tutkallardan oluşuyor. Özellikle slime tutkalı olarak bilinen yapıştırıcı, su ve boraks birleşiminden elde edilen maddeler oyun hamuru tutkal çeşitleri ve renkli slime tutkalı olarak çocukların oyuncak seçeneklerinden biri haline geliyor. Büyük boy slime tutkalı olarak satılabilmekle beraber şeffaf slime tutkalı türleri de bulunuyor. Zararsız oyun tutkalı arayan ebeveynlerin öncelikli tercihi olmasının yanı sıra zıp zıp hamur tutkalı fiyatı bütçeye uygun seçenekler sunuyor. Epoksi, anaerobik ve tek bileşenli tutkallar ise darbe direncine sahip fakat düşük elastikiyet özelliğindeki sert tutkallar arasında yer alıyor.
Kolloidal uygulamaların yapıldığı endüstriyel işlemlerde kullanılan, hayvan kemiklerinde bulunan kolajenlerden elde edilen hayvan tutkalları, sığır ve geri dönüştürülebilen jelatinlerin oluşturduğu organik protein kolloidlerinden meydana geliyor. Yapışma özelliğini gluten ve kondrinden alan bu tutkal türleri kemik, bağ dokuları ve hayvan derisinde doğal olarak bulunan maddelerden elde ediliyor. Boncuk tutkal türlerinin cilt, boya, kürk, halı tutkalı gibi adlandırmaları bulunmakla beraber saflaştırma derecesine bağlı olarak saydam, yarı saydam, renkli, renksiz tutkal olarak bulunabiliyor. Amerikan cilt tutkalı olarak bilinen karışıma çürümeye karşı dirençli olması ve esnekliğinin artırılması amacıyla gliserin, şeker veya bal eklenebiliyor. Pvc tutkalı fiyatı ve slime tutkal fiyatları ile hemen hemen aynı seviyelere sahip olmasının yanı sıra kullanıcılarına geniş kullanım alanı sunuyor. Boncuk tutkal çeşitleri arasında jelatin, balık, süt, kazein yer alıyor.
Sadece sıcak olarak kullanılan tutkalların etki gösterdiği mobilya malzemeleri, ısıtılmadan önce 8 saate kadar suya batırılıyor. Yumuşak malzemeler kalın tutkal bileşenleriyle yapıştırılırken daha sert malzemelerin sıvı tutkal çeşitleri kullanılarak yapıştırılması öneriliyor. Ayrıca sertleştirici tutkal özelliği sağlayan yoğunluk bileşeni, uygulanacak yüzeye göre su eklenerek seyreltilebiliyor. Mücellit tutkalı olarak bilinen sıvı içerisine asetik, nitrik ve hidrolik asit eklenerek oluşturulan yapıştırıcılar kağıt, deri, ahşap ve porselen üzerinde uygulanabiliyor. Kokusuz tutkal, hayvansal kökenli yüksek kalitedeki ürünlerin sahip olduğu özelliklerden biri olarak öne çıkıyor. Keskin kokular ahşap yüzeylerin yapıştırılmasını engelleyebileceğinden proteinin ayrışma işlemi, hayvansal tutkalların hafif kokulara sahip olmasını sağlıyor. Özellikle mobilyaya ve ahşaba uygulanacak işlemlerde asit ve yağ dengesini iyi kurulması için su içeriğinin toplam kütlenin %17 sinden fazla olmaması öneriliyor. Bu orana göre 1 kilo tutkal içerisine eklenecek su ve yağ miktarlarının eşit orana sahip olması bekleniyor. Hayvan tutkalları arasında yer alan tavşan derisi tutkalı, kuru haldeyken çoğu deri yapıştırıcısından daha esnek yapıya sahip oluyor. Yağlı boya tuvallerinin boyutlandırılması ve astarlanmasında yaygın olarak kullanılıyor. Ayrıca ciltleme işlemlerinde ve bazı yapışkan bileşene sahip tariflerde yüksek etki gösteriyor.
Tutkal denildiğinde akla farklı özellikteki birçok kullanım alanı gelse de bu alanlara uygun ürünün seçilmesi, tutkal çeşitleri ile ilgili bazı noktalara dikkat edilmesiyle daha kolay hale gelebiliyor. Küçük detaylar bile oldukça büyük alanları etkileyebileceğinden ürün ayrıntıları ve değerlendirmelerine dikkat etmek meydana gelebilecek çoğu soruna karşı önlem alınmasına yardımcı olabiliyor.
Yapıştırılacak malzeme özelliği tutkal seçimini etkileyen kriterler arasında yer alıyor. Her yüzeyin farklı özellikleri olmakla beraber uygulan tutkal da yüzey türüne bağlı olarak etki gösteriyor. Apel tutkal ahşap yüzeye sahip eşyalarda yüksek performans gösterirken söve tutkalı suya dayanıklılığı sayesinde sıvı ile teması bulunan eşyalarda güvenle kullanılıyor. İç ve dış cephe boyalarında kiloluk tutkal tankları içerisinde satılan akrilik söve tutkalı ise grenli kaplama, çimento kaplamaları, korozyon koruyucu astar boyalarda kullanılıyor. Bu nedenle yapıştırıcı ürün araştırmaya başlamadan önce işlem görecek tabakanın belirlenmesi ürünün oluşturacağı bağın kuvvetini yükseltmesine yardımcı oluyor. İşlem gören yüzeyin etkileyecek şartlar da yapışkanlığın sürdürülebilmesini etkileyen kriterler arasında yer alıyor. Sert hava koşullarına maruz kalacak yüzeylerin yüksek mukavemete sahip ürünlerle yapıştırılması öneriliyor. Dış cephe boyalarında yüksek dayanıklılığa sahip tutkallar kullanılırken iç cephede duvar kağıdı tutkal fırçası ile kolaylıkla yapıştırılabilen yüzeylere uygun ürünler seçiliyor. Günlük kullanımdan örnek verilecek olursa, tutkal oje ve tırnak gibi vücutla temas ettiği durumlarda soyma kuvvetinin düşük olduğu kıvamlarda üretiliyor. Elektronik onarım uygulamalarında çabuk kuruma ve sızdırmazlık özelliğiyle öne çıkan gümüş iletken tutkal, ev gereçleri ve elektronik ürün yüzeylerine uygun yapıştırma özelliği gösteriyor. İletken tutkal bilgisayar ve telefon gibi gün içerisinde sık kullanılan cihazlarda da gerekli kopuklukların onarılmasına yardımcı oluyor. Yapışkanın maruz kalacağı diğer kimyasal türleri de ürün etkililiğini etkiliyor. Çoğu kimyasala karşı duyarlı olan toz tutkal türleri temas edilen bileşenin miktarına göre reaksiyon verebiliyor. Sprey tutkal uygulanan yüzeylerin de darbe ve diğer kimyasal bileşenlerine karşı duyarlı olduğu biliniyor. Tüm bu özellikler arasında tutkal rengi de özellikle okulda kullanılacak ürünlerde ve çocukların oyun içerisinde kullanabileceği eşyalarda önemli oluyor. Mavi tutkal türleri olabildiği gibi şeffaf, beyaz, simli tutkal renklerine de ulaşılabiliyor.
Zarar gören eşyalarınızın ilk günkü kadar dayanıklı hale gelmesini, hobi malzemelerinizin dilediğiniz motif, şekil ve desene sahip olmasını istiyorsanız Türkiye ve dünyanın başarı, kalite ve güvenilirlik açısından önde gelen markalarını Trendyol sayesinde inceleyebilir, tutkal fiyatları, indirimleri ve kampanyalarından haberdar olabilirsiniz.