Ayran

Klasik ayran, yoğurt ve su karışımından oluşur. İçinde az miktarda da tuz barındırır. Fakat seri üretimi yapılan ve satışa sunulan bu içeceklerin birçok çeşidi mevcuttur. Söz konusu çeşitlilik içerikten kaynaklanır. Farklı içeriklere sahip ayran çeşitleri de tıpkı klasik tarifte olduğu gibi son derece rağbet görür. İçeriğin çeşitlenmesiyle farklı damak zevklerine hitap eden birçok modeli ortaya çıkar. İçeceğin ekstra bir malzeme içermesi lezzeti doğrudan etkileyebilir. Bu da aroma açısından ürünün farklı kullanıcılara hitap etmesini sağlar. Lezzet konusunda öne çıkan geleneksel çeşit ise yayık ayrandır. Yayık adı verilen bu ürün çeşidinin içeriği gibi üretim süreci de farklıdır.

Yayık, aslında tereyağı yapımında kullanılan ahşap bir araçtır. Bu aracın içine yoğurt ve su eklenerek karıştırma değil dövme işlemi uygulanır. Dövme işlemi sonrasında yoğurdun içindeki yağ ayrıştırılır ve kalan suyun üzerine tuz eklenerek yayık türünde ayran elde edilir. Bu geleneksel lezzetin kendine has kokusu ve aroması vardır. İçerik ve yapım süreci noktasında diğerlerinden ayrılan bir başka çeşit ise kefir ayrandır. Kefir yapımında yoğurt değil doğrudan süt kullanılır. Sütün kefir mayası ile fermente edilmesi sonucunda ekşimsi tada sahip bir içecek elde edilir. Kefir, kıvam ve görüntü olarak ayranla neredeyse aynıdır. Kefirin bir içecek olarak tercih edilmesinin başlıca sebepleri arasında probiyotik olması ve sütün tüm faydalarını içermesi yer alır.

Süt ürünü olarak üretilen ayranların raf ömrünün uzun olması ve sağlığı tehdit edecek bir duruma gelmemesi için bazı koruyucu maddelerin kullanılması gerekir. Fakat doğal ayran satın alabilmek de mümkündür. Koruyucu içermeyen doğal içerikli ürünler de her bütçeye uygun fiyatlarıyla oldukça ilgi görür. Farklı bir ürün çeşidi olarak light ayranlar, başta diyet yapanlar ya da formunu korumak isteyenler olmak üzere herkes tarafından tercih edilebilir. Light ürün çeşidi, yoğurdu ve yağı azaltılarak ortaya konulur. Hafif içeriği sayesinde yağsız ayran olarak da bilinir. Light içecek yağ miktarı az olduğu için vücuda alınan kalori miktarını kontrol altında tutma imkânı verir. Klasik ayrandan farksız lezzetiyle her an keyifle tüketilebilir.

Ayran, gramaj açısından geniş ürün yelpazesiyle sunulan bir içecektir. Küçük, orta ve büyük ambalajlar, kendi aralarında bile çeşitlenebilirler. 17 ve 18 cl ayran çeşitleri, genellikle en küçük ambalajlar olarak kabul edilir. Bir porsiyonluk hazırlanan bu ürünler, sıklıkla hazır yemeklerin yanında servis edilir. Keyifli yemeklere eşlik edebilecek az miktarda içecek arayanların ilk tercihleri arasında yer alır. 20 ve 30 cl ayranlar ise orta boy olarak nitelendirilebilir. Mililitre hesabıyla 200 ve 300 ml ayranlar da özellikle ekmek arası yemeklerin yanında sıkça tercih edilir. 250 ve 330 ml ayran çeşitleri ise tek kişinin tüketimi için büyük bir bardağa eşittir. 250 mililitrelik içecekler, ambalajlarından dolayı tombul olarak da adlandırılırlar. 330 mililitrelik ürünler ise daha çok cam ya da plastik şişe içerisinde satılır.

Ayranlar, gramaj konusunda çoğunlukla bireysel tüketime yönelik şekilde tercih edilir. Fakat toplu yemeklerde tercih edilebilebilecek litrelik ayranlar da bulunur. 1 litre ayranların 2 – 3 kişilik olduğu söylenebilir. 3 – 4 kişilik gruplar için 1.5 l ayranlar tercih edilebilir. Daha kalabalık ortamlarda ise 2 l ayran almakta fayda vardır. Litrelik şişelerden birkaç tane ya da koliler hâlinde alınarak toplu davetlerde içecek ikramı yapılabilir. İçeceğin plastik ya da karton bardaklara doldurularak servis edilebilmesi mümkündür. Bardak formunda satışa sunulan çeşitler ise doğrudan birer porsiyon şeklinde dağıtılabilir.

Ayran, farklı paketleme seçenekleriyle çeşitli ihtiyaçlara ve kullanım özelliklerine yanıt verir. Bardak ayranlar, yaygın kullanılan porsiyonluk ambalajıyla öne çıkar. Bu içecek çeşidi, sıklıkla plastik bir bardak içerisinde satışa sunulur. Tek porsiyonluk üretilmesiyle küçük ayran olarak da tanımlanır. Bunun bir miktar büyüğü ise tombul ayrandır. Gramajı daha yüksek olup ambalaj formu yine bardak şeklindedir. Bu porsiyonluk kutu ayranların şişe hâlindeki alternatifleri de mevcuttur. Büyük ayran çeşitleri, plastik ya da cam şişe içerisinde piyasaya sürülebilir. Pet şişe ayranlar hem doğrudan tüketiciler tarafından tercih edilebilir hem de yeme içme işletmelerinde menülere ek içecek alternatifi olarak sunulabilir. Cam şişe ayranlar ise gıdayla temasa optimum uyumluluk gösteren sağlıklı ambalajıyla ilgi görür.

Hazır ayran, içindekiler kısmı okunarak satın alınmalıdır. İçindekiler kısmında yer alan malzemeler, ürünün ne kadar doğal olduğunu gösterir. Bu kısımda sağlık için risk oluşturabilecek katkı maddelerinin yer almıyor olmasına dikkat edilmelidir. Klasik bir hazır ayranın içeriği; homojenize ve pastörize inek sütü, içme suyu, yoğurt kültürü ve sofra tuzundan oluşur. Sütten gelen bir miktar şeker de vardır. Fakat hazır ayranlarda ilave şeker bulunmaz. Bu geleneksel lezzet, belirli miktarlarda; yağ, karbonhidrat ve protein de içerir. Bu malzemelere ek bir madde varsa ne olduğu araştırılmalıdır. Çeşitli hassasiyetleri bulunanlar, ürün içeriğinde alerjen madde olmamasına dikkat etmelidir.

Bu içeceğin hem ev yapımı hem de hazır hâlde satışa sunulan çeşitleri, insan sağlığı için faydalı bileşenler içerir. Doğrudan sütten gelen sağlıklı bileşenler, ayranı lezzetli olmasının yanı sıra faydalı bir içecek yapar. Bu geleneksel lezzet; A, B1, B2, B6, B12, K, E, D ve C vitaminlerini içerebilir. Protein, kalsiyum ve fosfor gibi maddeleri içermesiyle de vücudun günlük ihtiyaç duyduğu faydalı besinlerin belli bir kısmını karşılar. İçeriğindeki kalsiyum ve amino asitler sayesinde başta kemikler olmak üzere vücudun pek çok noktası için faydalıdır. Bu faydalı ve lezzetli ürünün içerisinde; demir, selenyum, manganez, sodyum ve magnezyum gibi çeşitli mineraller de yer alır.

Gıda ürünleri satın alınırken birçok detaya dikkat edilmelidir. Söz konusu bir süt ürünü olduğunda ise çok büyük bir hassasiyet gerekir. Süt ürünlerinin raf ömrü kısadır ve içeriği sağlık açısından önemlidir. Satın almadan önce ilk olarak ürünün uygun koşullarda muhafaza edilip edilmediğine bakılmalıdır. Bozulmaması için dolap gibi soğuk bir ortamda muhafaza edilmesi gerekir. Depolama koşullarının uygun olmaması, içeceğin henüz tüketiciye ulaşmadan bozulmasına sebep olabilir.

Dikkat edilecek bir diğer detay ise içeriktir. İçerik, ne kadar doğal ve katkısız ise ürün o kadar iyidir. Sağlıklı bir tüketim için koruyucu ve katkı maddesi içeren ürünler yerine doğal olanlardan yana seçim yapılabilir. Diyet sürecinde fazla kalori almamak için light içecekler tüketilebilir. Tuzsuz ya da yağsız ürün çeşitleri de bu süreç için alternatifler arasındadır. Keyifli bir tüketim için aromalı ürünler veya probiyotik kaynağı kefirler de tercih edilebilir. Hem güvenilirlik hem de içerik doğallığı konusunda emin olabilmek için markaya da dikkat edilmelidir. Güvenilir görünmeyen markalardan ziyade bilinen ve kendini kanıtlamış markaları seçmekte fayda vardır.

Ayran satın alırken tercih edilen ürünün miktarına da mutlaka dikkat edilmelidir. Tek kişilik bir tüketim söz konusu ise bardak formundaki ürünler tercih edilebilir. Küçük şişeler ya da tombul ambalajlar da tercih edilebilir. Porsiyonluk ürünler, açıldıktan sonra tek seferde tüketilerek saklama ihtiyacının veya israfın önüne geçer. Bir süt ürünü olan ayranın açıldıktan sonra iki gün içinde tüketilmesi önerilir. Porsiyonluk içecekler hem bütçe hem de sağlık açısından daha doğru bir seçim olabilir. Litrelik ürünler ise birkaç bardaklık miktarıyla özellikle kalabalık sofraların baş tacıdır. Aile ya da arkadaş ortamında birkaç litrelik seçenekler değerlendirilebilir.

Ayran, gıda işletmelerinde bol miktarda satılan içecek seçenekleri arasında yer alır. Avantajlı ve çoklu paketler hâlinde satın alınabilmesi de bu işletmeler için önemlidir. Çoklu paket olarak genellikle bardak formundaki çeşitler tercih edilir. Hem işletmeler hem de davetler için 24’lü ayran kolileri oldukça avantajlıdır. Ambalaj ağırlığına göre koli içerisindeki adet farklılık gösterebilir. Örneğin 20’li ayran paketleri de kârlı seçenekler arasında yer alır. Çoklu paketlerin avantajlı olmasını sağlayan detay ise adet fiyatının daha uygun bir rakama denk gelmesidir. Çoklu paketlerin içindeki her kutu, tekli ürünlere göre daha uygun fiyatlara karşılık gelebilir. İçeceklerin koli hâlinde alınması özellikle gıda işletmeleri için avantaj oluşturur.

Koli ayran sipariş eden işletmelerin başında lokanta ve restoranlar gelir. Daha çok ekmek arası ve dürüm şeklinde yiyecek servisinin yapıldığı yemek işletmelerinde ayranlar oldukça rağbet görür. Bu nefis içecek, Türk kültüründeki önemli yeriyle hazır yemeklerin olmazsa olmaz eşlikçisidir. Hatta dünya mutfağından lezzetler sunan kafelerin menülerinde de bu içeceğe rastlanır. İçeceğin sıkça tercih edildiği bir başka işletme ise okul kantinidir. Ayran, okul kantinlerinde öğrencilerin tüketebileceği sağlıklı ürünler arasında yer alır. Bakkal ve market sahipleri de bu içeceği çoklu paketler hâlinde satın alarak raflarına yerleştirir. Cenaze, düğün, kutlama ve benzeri organizasyonlarda ikram etmek için de koli şeklinde ayran satın alabilir.

Hazır ayran satın alınacağında fiyatlar mutlaka dikkat çeker. Asıl dikkat çeken nokta ise fiyatlardaki dalgalanmalardır. Hemen hemen her üründe olduğu gibi bu içeceklerde de net bir fiyattan söz etmek mümkün değildir. Ayran fiyatları, oldukça geniş bir aralıkta seyreder ve farklı bütçelere hitap eder. Tek bir fiyat üzerinden satılması söz konusu olmadığı için piyasa araştırması gerektiren bir üründür. Özellikle sık sık ve toptan bir şekilde ayran satın alanların bu noktaya dikkat etmesi önemlidir. Bu içeceklerin kesin bir fiyatı yoktur ve mutlaka araştırma yapılarak alınmalıdır. Aksi hâlde maliyet açısından yakalanabilecek fırsatlar kaçabilir. Satış amaçlı alımlarda maliyet hesabı yapmanın önemi büyüktür.

Fiyatların farklı seviyelerde olmasının bazı nedenleri vardır. Bu nedenlerin başında ise markalar gelir. Ayran markalarının her biri farklı bir fiyatlandırma stratejisi benimser. Sadece süt ürünleri üretimi yapan ya da genel olarak gıda sektöründe hizmet veren markalar, bu içecek özelinde popülarite yakalamış olabilir. Markanın popülaritesi, fiyata etki edebilir. Fakat doğrudan etki eden detay kalitedir. Kaliteyi gösteren nokta ise markadır. Ünlü markaların ne derecede kaliteli oldukları kullanıcı tarafından bilinir. Adı çok duyulmayan markalar ise kullanıcılarda soru işaretlerine sebep olabilir. Fiyatlara bakarken markalardaki bu detaylara dikkat etmekte fayda vardır.

Markalar, kalite kadar güveni de yansıtır. Söz konusu bir gıda ürünü olduğu için kaliteye ve güvene ekstra dikkat etmek gerekir. Güvenilir olmayan ürünlerin tüketilmesi, sağlık açısından tehlikelidir. Ayran fiyatlarının seviyesi kadar markanın güvenilirliğine de göz atılmalıdır. Çoğunlukla fiyat ve kalite aynı oranda artış gösterir. Bütçeye göre ideal seviyedeki ayran markaları tercih edilebilir. Bu markaların kullandığı ambalaj materyalleri de sağlık açısından belirleyici etkendir. Ambalaj ne kadar sağlıklıysa fiyatta artış olma ihtimali de o kadar yüksektir. Şişe ayran markaları tarafından üretilen ürünler daha yüksek fiyatlarla satışa sunulur. Şişelerin türüne göre değişmekle birlikte daha sağlıklı olduğu düşünülür.

Ambalaj materyali, fiyatların belirlenme sürecinde dikkate alınan detaylardan bir diğeridir. Bu geleneksel lezzet, yaygın olarak plastik bardak şeklindeki kutular içinde satılır. Bu ambalajlar, hızlı tüketim için kullanışlıdır. Kapağı kolayca açılır ve tek porsiyon olarak tüketilir. Bu tek kullanımlık ambalajların büyük boyları da mevcuttur. Bardak içecekler, çoğunlukla hazır yemeklerin yanında servis edilir. Kutu ayran fiyatları, ortalamaya göre oldukça ekonomiktir. Genellikle koli hâlinde satın alındığı için avantajlı olur. Şişe formundaki ayranlarda da malzeme detayı önemlidir. Plastik, pet ve cam şişe gibi seçenekler mevcuttur. Yaygın olarak plastik şişeler kullanılır. Cam şişelerde satılan çeşitlerine rastlamak da mümkündür. Cam şişeler, sağlıklı ambalaj olarak kabul edildiği için fiyatları nispeten artırabilir.

Bütçe dostu ayran fiyatları, ambalaj içerisindeki miktar üzerinden de belirlenebilir. Küçük porsiyonlar, tombul olarak adlandırılan duble kutular ve litrelik şişeler yaygın olarak kullanılır. Her bir ürün çeşidi, içerdiği farklı miktarlarda içecekler sayesinde çeşitli satış fiyatlarına sahip olabilir. Adet satış fiyatı açısından küçük boy ürünler oldukça ekonomiktir. Fakat birim olarak yani litre fiyatı açısından bakıldığında çoğu zaman büyük boyların bir miktar daha avantajlı olduğu görülebilir. Satın alma adedi de fiyat avantajı noktasında belirleyicidir. Koli hâlinde toptan bir şekilde satılan ürünler, birim fiyat açısından avantajlıdır. Bu ürün çeşidi, çoğunlukla satış amacıyla alınır. Avantajlı bir seçim için üzerine kâr payı eklenebilecek bir fiyatla satışa sunulması gerekir.

Farklı özelliklere sahip ürünlerin değişken fiyatlarla satışa sunulması doğaldır. Fakat bire bir aynı ürünlerin farklı fiyatlarla satışa sunulduğunu görebilmek de mümkündür. Bunun sebebi ise nihai satış fiyatının satıcılar tarafından belirlenmesidir. Önce üreticiden sonra da toptancıdan geçen ayranlar, son satıcıya ulaşır. Satıcı ise; maliyet, vergi, kâr payı gibi detaylar doğrultusunda bir raf fiyatı belirler. Her satıcının fiyat artırma oranı aynı olmayacağı için piyasa dalgalanmaları görülebilir. Aynı ürüne daha fazla para ödememek için ise fiyat araştırması ve karşılaştırması yapılmalıdır. Bunun rahatlıkla yapılabileceği ortam ise online alışveriş platformu olan Trendyol’dur. Onlarca satıcının ve farklı ayran çeşitlerinin bir araya geldiği platformda ürünler ve fiyatlar kolaylıkla karşılaştırılabilir. Online alışverişle avantajlı fiyata erişmek çok daha kolay olur.