Asya kökenli bir çalgı olan mey, çok eski bir enstrümandır. Yöresel tınısı ile ayırt edilen mey müzik aleti, folklorik parçaları çalmak için kullanılır. Bu enstrüman, Türk halk müziği eserleri icra edilirken orkestra içinde veya solo olarak çalınır. Ağıt, şiir, destan gibi anlatılara fon oluşturmak için de mey çalgı aleti kullanılır.
Birçok farklı türü bulunan bu çalgı, her yörede başka bir isimle anılır. Bu enstrümanın farklı adlarla anılan çeşitleri, yapısal olarak da değişik özellikler taşır. Boyutları, imalatında kullanılan ağaç türleri ve sahip oldukları ses tınıları ile değişkenlik gösteren meyler, şekilsel olarak da farklılıklar taşır. Enstrümanın bazı türleri, ana çalgı olarak kullanılabilirken kimi çeşitleri de eşlikçidir. Yüzlerce mey modeli arasında her müzisyene ve her bütçeye uygun bir seçenek bulmak mümkündür.
Mey enstrümanı, Asya kıtasından farklı bölgelere dağıldığı için değişik çeşitlere sahiptir. Bu müzik aleti ile tanışan topluluklar, onu kendi kültürel özelliklerine göre yeniden şekillendirmiştir. Örneğin bu enstrümana Azerbaycan, Dağıstan, İran, Özbekistan ve Karakalpaklar’da “balaban veya balaman” denir.
Ürünler arasında bulabileceğiniz balaban mey türü, kamış borudan üretilir. Balabandaki kamışta önde 9, arkada 1 delik bulunur. Bu model, diğer çeşitlere göre orta tizliğe sahiptir. Ayrıca bu enstrüman, transpoze uygulamasına elverişlidir. Dolayısıyla balaban, solo kullanım için ideal bir çalgıdır.
Bazı toplumlar, mey üflemeli çalgısına ufak eklemeler de yapmıştır. Duduki olarak da bilinen bu versiyon, türler arasındaki en buğulu sesi veren çeşittir. Mey düdükte notalar, bas aralıktadır. Sesler, düşük frekansta duyulur. Aynı zamanda düdük de transpoze uygulaması yapmaya olanak tanır. Derinlik sağlaması amacıyla düdük mey, fon kullanımlarında sıkça tercih edilir.
Enstrümanın tınısı, klasik mey özelliklerinden en önemlisidir. Bu model, farklı versiyonları arasındaki en tiz sese ve yüksek frekanslara sahiptir. Ancak bu çalgı, transpoze yapmaya uygun değildir. Klasik meyi, balaban ve düdük çeşitlerinden ayırmak için delik sayısına bakmanız mümkündür. Bu müzik aletinde önde 7, arkada 1 delik bulunur.
Bu enstrüman, yörelerin yanı sıra ses özellikleri bakımında da ayrılır ve ana, orta, cura olarak adlandırılır. Ana mey, en kalın ses tonuna sahiptir. Mey kamış eklenmemiş hâliyle bile 38-44 cm arası bir ölçüye sahiptir. Orta mey, bir öncekine göre 4 ses daha tizdir. Bu enstrümanın ölçüsü ise 34-38 cm’dir. Son olarak cura model mey, en ince ses tonuna sahiptir. Ana meyin 1 oktav tizine ayarlanabilir. Orta, ana ve cura mey modelleri değişik seçenekler ile ürünler arasında bulunur.
Mey çeşitlerini birbirinden ayıran diğer bir unsur da üretiminde kullanılan malzemedir. Bu enstrümanın yapımında kayısı, erik, gül, pekanoz, abanoz, granadil, kral ve sakız gibi farklı ağaç türleri kullanılır. Çalgılar adını, imalatlarında kullanılan ham maddeden de alabilir. Çünkü bu müzik aletinin özellikleri ağaç türüne göre değişir. Örneğin erik mey, kaliteli ses veren bir enstrümandır. Bunun sebebi, erik ağacının sesi yansıtmakta başarılı olmasıdır.
Bu müzik aletinin yapımında yüksek verim alınan ağaçlardan biri de abanozdur. Ürünler arasında yer alan abanoz mey, kaliteli bir ses tonuna sahiptir. Abanoz ağacı, sert yapısından ötürü çoğunlukla düdük mey yapımında tercih edilir. Eğer bir düdük arayışındaysanız abanoz ağacından yapılmış olan çeşitlere göz atabilirsiniz.
Gül ağacından üretilmiş olan modellere de erişebilirsiniz. Bu mey türü, genel olarak imalatında kullanılan gül ağacının ses kalitesini taşıyarak müzisyenlerin onayını alır. Bu müzik aletinin gül ağacından imal edilen versiyonunu “rose mey” ismi ile de bulabilirsiniz.
Söz konusu müzik aletini satın alırken dikkat etmeniz gereken ilk husus, enstrümanın sahip olduğu ses tonudur. Mey türleri arasında birçok farklı tona sahip ürün vardır. Çıkarmak istediğiniz sesin bas veya tiz düzeyini tespit ettikten sonra enstrüman seçimine başlayabilirsiniz. İstediğiniz ses tonuna sahip olan enstrümana ulaşmak için balaban veya düdük seçeneklerine göz atmanız mümkündür. Ana, orta, cura gibi farklı mey çeşitleri arasından da seçim yapabilirsiniz. Ancak bu çalgıların akordunda kullanılan notaları, yani karar seslerini bilirseniz doğru sonuca ulaşırsınız.
Örneğin mi mey, en tiz sese sahiptir. Derinleşme özelliğine sahip olan mey çalgısında mi bemol ve re notalarını da duymanız mümkündür. Bu enstrümanı kullanmak isteyenler; si, do, do diyez notalarını da veren curayı tercih edebilirler.
La mey, orta ses tonuna sahip bir enstrümandır. Bu mey aletinde mi, fa, sol ve la notalarını duyarsınız. Aynı zamanda bu enstrüman, fa ve sol notalarının diyez si sesinin bemol hâlini de verir. Do mey ise en kalın ses tonuna sahip olan çeşittir. Do sesinin haricinde si, re ve mi bemol notalarını da çalmanızı sağlar. Ayrıca do diyez de bu ürün türüyle çalabileceğiniz bir diğer notadır.
Mey boyutları, bu enstrümanı tercih ederken göz önüne alınması gereken bir özelliktir. Bu mey ölçülerinin tercih edilmesinde yaş veya deneyim düzeyi rol oynar. Örneğin profesyonel mey virtüözler, 40 cm’yi geçen uzun sazları rahatlıkla kontrol edebilir. Üflemeli çalgılara yeni başlayacak olanlar ise bu enstrümanın daha kısa versiyonlarını deneyebilirler.
Bu sazı satın alırken dikkat edilmesi gereken son husus ise onu diğer üflemeli çalgılarla karıştırmamaktır. Bazen iki enstrümanın benzerliklerinden ötürü “mey flüt” ifadesine rastlarsınız. Bunların ikisi farklı müzik aletleridir ve bu şekilde adlandırılan bir çeşidi yoktur. Aynı durum “mey kaval” kullanımı için de geçerlidir. Flüt veya kaval mey şeklinde bir kullanımla karşılaşırsanız önce enstrüman türüne ardından nota ve delik sayısına bakarak doğru seçimi yapabilirsiniz.
Mey fiyatları, enstrümanın sahip olduğu farkı özelliklere göre değişkenlik gösterir. Müzik aletinin yapımında kullanılan ağaç türü, fiyatlardaki farklılığın temel nedenidir. Örneğin erik ve dut ağacından yapılan modeller, kalite bakımından üst segmentte değerlendirilir. Çünkü bu ağaçlar gevrek yapıdadır. Gövdeleri etli olup dalları gevrek olan erik ve dut ağaçları, yüksek kalitede üflemeli çalgı yapımında kullanılır. Dolayısıyla üretiminde bu ağaçlardan birinin kullanıldığı mey fiyatları, diğer çeşitlerden farklı olabilir.
Enstrümanın yalnızca ham maddesi değil, işlenme şekli de fiyat farkı oluşturur. Profesyonel ellerde işlenmiş ve verniklenmiş çalgılar, daha amatör uygulamalarla hazırlanan ürünlerden farklı rakamlara satılır. Meyin özel yapım olması durumunda da bir fark gözlenir. Ürünlerin boyutları veya karar sesleri gibi özellikleri ise genel olarak fiyatları etkilemez.
Meraklısına ve virtüözüne özel tasarlanan enstrüman çeşitleri dışında kalan ürünler arasında ciddi fiyat farkı bulunmaz. Böylece bu müzik aletini alırken fiyatlara takılmadan kolayca tercih yapabilirsiniz. Trendyol’un geniş ürün yelpazesindeki yüzlerce mey arasından aradığınız ürünü hızla bulabilir ve güvenle satın alabilirsiniz.