Mesnevi Kitabı

Türk edebiyat tarihinin önemli eserleri içerisinde yer alan Mesnevi eseri, Mevlana Celaleddin-i Rumi tarafından kaleme alınır. Tasavvuf anlayışını ve İslam’ı inceleyen eser Farsça dilindedir. Yüzyıllar önce yazılmış ve günümüze kadar gelmiş olan Mesnevi, özellikle İslam anlayışına dair bilinçlenme ve inanışlar noktasında bir kılavuz görevi taşır. Mesnevi, aruz ölçüsü ile kaleme alınmış olup tasarısını Mevlana yapmış olsa da eser Hüsamettin Çelebi katipliğinde yazılır. Tasavvufi düşüncenin öncülerinden olan Mevlana, özellikle bu eseri ile de sıklıkla anılır. Özellikle Türk edebiyatına bir tür kazandırması bakımından da eserin önemi bir hayli büyüktür. İslami değerlendirmeler, dönemin din ve toplumsal yaşam süreçlerini kavrama gibi pek çok noktada yardımcıdır. Mevlana’nın bu eserinden günümüzde dahi faydalanıldığı görülür. Eser, özellikle yazarı Mevlana’nın tarikatındaki Mevleviler tarafından bir rehber misyonu taşır.

Mesnevi, içerisinde Mevlana Celaleddin-i Rumi’nin tasavvuf anlayışını yansıtan, 25 binin üzerinde beyite sahip önemli bir edebi eserdir. Eser içerisinde Mevlana’nın dine bakışı, tasavvufu değerlendirme şekli, İslam alemi hakkındaki fikirleri ve öğütleri yer alır. Mesnevi, ilk siyasi ve edebi eser olmasıyla da öne çıkar. Eser içerisinde yönetime, askerler ve yöneticiler için stratejilere dair noktalara rastlamak mümkündür. Bu öğütlerin ve anlatılan hikayelerin tümü, Mevlana’nın ve dönem insanın dünyaya bakışını anlamak açısından da önem taşır. Eser, sanatsal bir kaygıdan öte öğütleri ve dünya görüşünü ileri taşıyarak kitlelere yaymak üzerine kurgulanır. Eserin içerisinde devamlı ders çıkarma, öğüt verme, akıllanma ve doğru yolu bulma gibi noktalara dikkat çekerek okuyucuya yönlendirmede bulunulur. Günümüzde dahi bu eser pek çok kişi tarafından bir rehber edasıyla okunmak üzere tercih edilir.

Mesnevi, 25.618 beyitten ve toplamda 6 defterden oluşur. Bu eser, mesnevi türünü tanıtması ve genel mesnevi yazım şekli kurallarını da korumasıyla dikkatleri üzerine çeker. Didaktik bir değer taşıyan eser içerisinde kolay anlaşılabilir fakat düşündürücü hikayeler işlenir. Mevlana tarafından sunulan bu eser, ciltlerin her birinde öğüt vermeye yönelik içeriklerle beslenerek okuyucu önüne konulur. Bu eser, 13. yüzyılda yazılması ve Türk edebiyatının uzun mesnevileri arasında değerlendirilmesi ile de dikkat çeker. Mesneviler içerisinde; Besmele, Dibace, Tevhid, Münacat, Mi’raciye, Medh-i Çihar-yar-ı Güzin, Sebeb-i Te’lif, Agaz-ı Dastan ve Hatime şeklinde 9 ayrı bölüm bulunur. Bu yazım türüne ait bölümlerin Mevlana’nın eseri içerisinde de yer aldığı görülür. Bölümlerin yanı sıra beyitler de farklı hikayeler ekseninde bölünür ve okuyucuya seçme hikayeler tipi bir eser sunulur.